Odebrana miastu działka z pomnikiem Obrońców Wybrzeża na Westerplatte wraca w posiadanie Gdańska. Decyzja Naczelnego Sądu Administracyjnego jest prawomocna i ostateczna. Zgodnie z tym stanem prawnym przyszłoroczną uroczystość upamiętniającą bohaterską obronę Westerplatte będzie mogło zorganizować ponownie Miasto Gdańsk.

Miasto od początku kwestionowało decyzję Wojewody Pomorskiego i Ministra Rozwoju, zgodnie z którą działka z pomnikiem została przejęta przez Skarb Państwa. Miejscy prawnicy wskazywali na ewidentne błędy oraz niewypełnienie wszystkich zobowiązań, jakie na inwestora nakłada tzw. specustawa. Podobnymi wadami prawnymi obciążone były decyzje wydawane następnie kolejno przez: Wojewodę Pomorskiego, a następnie Ministra Rozwoju.

- Ten wyrok oznacza, że urzędnicy rządowych instytucji nie stosowali się do zapisów własnej ustawy, która została przyjęta w błyskawicznym tempie i na podstawie której została przejęta działka z pomnikiem. Na tej podstawie Ministerstwo Obrony i minister Mariusz Błaszczak organizowali uroczystości w 2020 i 2021 roku. Okazuje się, że było to działanie, które w obliczu dzisiejszego rozstrzygnięcia NSA, miało bardzo wątpliwe podstawy prawne – mówi Maciej Buczkowski, zastępca dyrektora Biura Prezydenta Gdańska.
 

Równolegle toczy się druga sprawa o działkę na której Muzeum II Wojny Światowej ma w ciągu najbliższego roku wybudować nowy cmentarzyk. W tej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny wydał już wyrok usuwający rozstrzygniecie ministerstwa z obiegu prawnego i jest wysoce prawdopodobne, że NSA to rozstrzygnięcie podtrzyma.

Tradycję wspólnych obchodów rocznicy wybuchu II wojny światowej na Westerplatte zapoczątkował prezydent Paweł Adamowicz. Uroczystości były organizowane i finansowane przez Miasto Gdańsk ale zapewniały udział zarówno władz państwowych, środowisk kombatanckich, harcerzy jak i związków wyznaniowych i organizacji pozarządowych. Fakt, że gospodarzem uroczystości było miasto, nie przeszkadzał w najmniejszym stopniu realizowaniu celów o charakterze państwowym takich, jak np. zapraszanie gości zagranicznych najwyższej rangi, według uznania polskich rządów. Na Westerplatte bez przeszkód przemawiali polscy prezydenci, premierzy i ministrowie wywodzący się z wszystkich środowisk politycznych. Miasto w żaden sposób w to nie ingerowało, a wręcz przeciwnie: stwarzało jak najlepsze możliwości aby takie cele były realizowane. Zapewniony był udział Wojska Polskiego (w tym Marynarki Wojennej), Straży Granicznej i wszystkich innych służb państwowych, które chciały się włączać w organizację obchodów.

Ta sytuacja zmieniła się dopiero po dojściu do władzy przez PiS. Zaczęto pod adresem miasta formułować zarzuty o sprzyjanie Niemcom, o utrzymywanie celowego nieporządku na Westerplatte i ogólny brak szacunku i dbałości o pamięć historyczną. Były i są to zarzuty zupełnie bezpodstawne, ponieważ to właśnie miasto, przez wszystkie lata, dbało o Westerplatte oraz pamięć o ofiarach II wojny światowej na miarę swoich możliwości. 
 

Miasto Gdańsk od początku wyrażało przekonanie, że Westerplatte powinno być miejscem porozumienia a nie konfrontacji, zaś cele związane z prowadzeniem prac ekshumacyjnych i inwestycyjnych należy realizować z atmosferze szacunku dla poległych. Działania o charakterze siłowym, polegające na zanegowaniu roli Gdańska jako strażnika pamięci nie powinny mieć miejsca. Odbieranie Gdańskowi Westerplatte i robienie tego w atmosferze niesprawiedliwych oskarżeń, było działaniem głęboko sprzecznym z polską racją stanu.

Ostatecznie jednak rząd sfinalizował sprawę odebrania Westerplatte Gdańskowi i stało się to latem 2019 roku. Działanie miało charakter siłowy, odrzucono propozycje rozwiązań kompromisowych. Przez ostatnie dwa lata tym samym, odebrano gdańszczankom i gdańszczanom prawo organizowania 1 września uroczystości ku czci bohaterskich obrońców Westerplatte, wojskowych i cywilnych ofiar wojny.

Fot. Grzegorz Mehring/gdansk.pl