PYTANIE: Niedawno dostałem mandat od straży miejskiej za przejście na czerwonym świetle. Dodam, że ulica była zupełnie pusta. Chciałem się nawet pokłócić, ale po chwilowej dyskusji zdałem sobie sprawę, że właściwie nie wiem co mogą a czego nie strażnicy miejscy. Co więcej strażnicy byli obcesowi, wręcz agresywni i nie chcieli mi pokazać swoich dokumentów. Jakie uprawnienia mają strażnicy a jakie obywatele?  

ODPOWIEDŹ:

Prawną podstawą działania straży miejskiej jest ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o strażach gminnych. Uprawnienia strażników miejskich wynikają m.in. z art. 12 tej ustawy (kolejne uprawnienia mogą wynikać z innych ustaw lub aktów prawa miejscowego), który stanowi, że strażnik miejski ma prawo: udzielić pouczeń, zwrócić uwagę, wylegitymować (w uzasadnionych przypadkach), ująć osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji, strażnik miejski może także, w uzasadnionych przypadkach, dokonać kontroli osobistej oraz przejrzeć nasz bagaż podręczny. Ponadto funkcjonariusz może również założyć blokadę na koło pojazdu lub go odholować, a także jest uprawniony do wystawienia mandatu, jeśli źle zaparkujemy auto. Strażnik miejski może również nas zatrzymać jeśli podejrzewa że prowadzimy samochód w stanie nietrzeźwości (jednak nie może nas zbadać alkomatem- w tym celu musi wezwać Policję), strażnik może kontrolować prędkości pojazdów przy pomocy fotoradarów, a także zatrzymać nas w przypadku niestosowania się do zakazu ruchu w obu kierunkach.

Co więcej straż miejska może stosować środki bezpośredniego przymusu takie jak, m.in. chwyty obezwładniające,  kajdanki, pałki obronne, psy obronne, konie służbowe, paralizatory elektryczne i inne. Warto wiedzieć, że funkcjonariusz jest uprawniony do stosowania środków przymusu bezpośredniego, tylko gdy są one niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom a także odpowiadają potrzebom wynikającym z zaistniałej sytuacji.

Jednocześnie należy pamiętać, że strażnicy zawsze muszą być w mundurze ze znakiem identyfikacyjnym, mieć emblemat gminny i legitymację służbową. Ponadto funkcjonariusz powinien przedstawić się imieniem i nazwiskiem, a na nasze żądanie okazać legitymację służbową tak byśmy mogli spokojnie odczytać i zapisać sobie dane strażnika oraz organ, który wydał dokument. Na naszą prośbę strażnik powinien sporządzić protokół z czynności. Spisanie danych funkcjonariusza oraz protokół z czynności umożliwią nam dochodzenie swoich praw w przypadku przekroczenia uprawnień przez danego strażnika (np. jeśli użyje on niewspółmiernego środka przymusu bezpośredniego do zaistniałej sytuacji). Zgodnie z art. 20 ustawy w przypadku gdy stwierdzimy, że dany funkcjonariusz nadużył przysługujących mu uprawnień, możemy wnieść zażalenie do prokuratora.

Coraz częściej pojawiają się głosy polityków i działaczy społecznych, by w pewnych sytuacjach zlikwidować mandaty za przejście na czerwonym świetle (tak jest już m.in. w Wielkiej Brytanii i Belgii). Niestety na dzień dzisiejszy w Pana sytuacji mandat został prawdopodobnie wystawiony zgodnie z prawem, co nie oznacza, że strażnicy byli zwolnieni z obowiązku pokazania legitymacji na Pana prośbę i mogli zachowywać się w stosunku do Pana agresywnie, zważywszy nie tylko na kulturę osobistą, ale także na środek przewidziany w art.20 ustawy o strażach gminnych.