Blisko 143 tys. zdjęć pionowych i ukośnych – tyle zostało wykonanych z powietrza. Pomiary geodezyjne w różnych punktach miasta oraz zdęcia Śródmieścia Gdańska w celu wykonania zdjęć typu street view. W 2022 r. na zlecenie Biura Rozwoju Gdańska uaktualnione zostały narzędzia służące wielu miejskim jednostkom, a także mieszkańcom miasta.

Ortofotomapa Gdańska, zdjęcia ukośne, skaning laserowy oraz model miasta 3D to podstawowe narzędzie pracy dla urbanistów, hydrologów, geodetów, specjalistów z zakresu transportu czy ochrony środowiska, ale także wartościowe źródło informacji mieszkańców. W ubiegłym roku narzędzia te zostały aktualizowane. Proces ten, tj. naloty oraz analiza i obróbka zgormadzonego materiału zajęły około pół roku. Prace wykonała firma MGGP Aero. Najnowsze dane oraz nowy model Gdańska 3D są już dostępne na stronie Biura Rozwoju Gdańska.

- Mówimy o ortofotomapie Gdańska, którą mieszkańcy mają szansę już śledzić od wielu lat i na tej podstawie śledzić też zmiany, które następują w Gdańsku. Ale dziś to także takie komponenty jak zdjęcia ukośne, jak scanning laserowy i model trójwymiarowy miasta. Dlaczego to są kluczowe elementy tego systemu? Dlatego, że one pozwalają w wielu dziedzinach zbudować kompetentne dane, które pozwalają zaplanować i też reagować na bieżące wyzwania związane z miastem. Przede wszystkim jest to realizowane przez Biuro Rozwoju Gdańska. Jednak to nie jedyna jednostka miasta, która korzysta z tego typu narzędzia. To również Wydział Środowiska, jeśli chodzi o ocenę wartości przyrodniczej terenu, jeśli chodzi o pomiar wysokości drzew o identyfikowanie nielegalnych wysypisk. A także coś, co jest dzisiaj opisane przepisami prawa - strategiczna mapa hałasu – mówił podczas konferencji prasowej Piotr Grzelak, zastępca prezydenta ds. zrównoważonego rozwoju i inwestycji.

Uruchomioną w 2018 roku dla Biura Rozwoju Gdańska aplikację, dziś zastępuje jedno wygodne narzędzie; zawiera ono archiwalne oraz aktualne: ortofotomapy, fotoplany ukośne oraz model Gdańska 3D. Ponadto dotychczasowa funkcjonalność została rozszerzona o możliwość przeglądania panoram 360° gdańskich ulic oraz mapę potencjału solarnego dachów. Ortofotomapy i skaning laserowy, które zostały udostępnione w aplikacji ObliView, charakteryzują się bardzo wysoką rozdzielczością – 5cm, a w przypadku skaningu laserowego gęstością znacznie przekraczającą 40 punktów/m2. Materiały te są kartometryczne, czyli umożliwiają użytkownikowi wykonywanie szeregu pomiarów (w tym także w przestrzeni 3D).

- Co nam dają zdjęcia lotnicze? Narzędzie elastycznego planowania przestrzennego, dzięki któremu widzimy, jak miasto się zmienia w czasie. Jest to kolejna edycja zdjęć lotniczych. W 2011 roku mieliśmy najbardziej ubogi zakres – były to tylko i wyłącznie zdjęcia. Potem w latach 2016, 2018 i teraz w 2022 ta technologia jest coraz bogatsza i dostajemy coraz więcej możliwości kolejnych analiz mówiła Edyta Damszel – Turek, dyrektor BRG. - Przed nami wielkie wyzwanie, w przypadku zmiany ustawy, która jest zapowiadana od kilku miesięcy, pojawi się nowy byt: zamiast Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego – Plan ogólny. Taki Plan ogólny będziemy robić dla całego miasta. Teraz dostajemy już podstawowe narzędzie, wiemy, jak miasto się zmieniło w ostatnich 4 latach. W 2018 przyjmowaliśmy nowe Studium dla miasta Gdańska. Mieliśmy aktualne ortofotomapy, a teraz przed nami Plan ogólny i będziemy widzieli, jak miasto się zmieniło w ciągu 4 lat, a to są bardzo duże zmiany inwestycyjne – dodała dyrektor Damszel – Turek.

Dla mieszkańców

Dzięki zgromadzonym danym każdy może dokładnie zobaczyć swoją działkę – jaki ma kształt i gdzie przebiegają jej granice, każdy może także sprawdzić wysokość budynków, zmierzyć powierzchnię banerów reklamowych, porównać zmiany, jakie zaszły w mieście. Dane dostępne w nowej wersji ortofotomapy będą wsparciem dla wszystkich planujących nowe inwestycje czy zmiany zagospodarowania działek – niezbędna inwentaryzacja terenu będzie dużo prostsza do przeprowadzenia.

To także niezastąpione narzędzie dla zainteresowanych gdańskim Budżetem Obywatelskim – zgłaszanie projektów jest dzięki niemu dużo łatwiejsze; ortofotomapa pozwala precyzyjnie zlokalizować proponowaną inwestycję. Co ciekawe – w nowej edycji aplikacji każdy może również oszacować potencjał solarny swojego dachu.

- Nowości w aplikacji to potencjał solarny dachu. Możemy sprawdzić, czy nasz dach się nadaje pod lokalizację paneli: czy na pewno będziemy mieć dostęp do słońca – poinformowała dyrektor Biura Rozwoju Gdańska.

Dla urbanistów

Ortofotomapa to podstawowe narzędzie pracy planistów, dające wiele możliwości w ramach „elastycznego” podejścia do planowania przestrzennego oraz pozwalające śledzić zmiany w przestrzeni miasta. Pozwala wykonywać bardzo dokładne inwentaryzacje terenu, określać faktyczną, a nie szacunkową wysokość istniejących budynków czy drzew, by lepiej zaplanować nowe inwestycje na wskazanym obszarze.

Model miasta 3D wykorzystywany jest do przeprowadzania różnorakich analiz przestrzennych; pozwala m.in. zobrazować wpływ nowoprojektowanej zabudowy na otoczenie, przeanalizować zacienienia i nasłonecznienia oraz zweryfikować punkty widokowe. Dodatkowo aplikacja umożliwia przeprowadzanie analiz widokowych z poziomu wzroku człowieka, by dać pewność, że przygotowywany projekt planu czy inwestycja nie zaburzy istniejących osi widokowych i nie wpłynie negatywnie na krajobraz.

Skaning laserowy to rzetelna baza danych wyjściowych do opracowań planistycznych. Pozwala na wykonywanie dokładnych pomiarów wysokości każdego zeskanowanego elementu i generowanie dokładnych przekrojów terenu oraz tworzenie map spadków terenu i ekspozycji.

Dla hydrologów, geodetów, specjalistów z zakresu ochrony środowiska

Ortofotomapa jest narzędziem pomocniczym wykorzystywanym podczas postępowań administracyjnych prowadzonych przez Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego w Gdańsku. Umożliwia wstępne określenie granic działki, lokalizacji drzew i budynków oraz dokonanie oceny wartości przyrodniczej terenu. Pomocna jest także możliwość wykonywania pomiarów wysokości drzew i sąsiadujących budynków.

Ortofotomapa może być również wykorzystywana przy prowadzeniu spraw interwencyjnych zgłaszanych do Wydziału Środowiska (dotyczących m.in. nielegalnych wysypisk); dostarcza informacji o granicach oraz numerach ewidencyjnych działek oraz ukształtowaniu terenu.

Narzędzie to jest także pomocne przy opracowywaniu Strategicznej Mapy Hałasu. Jego dokładność spełnia wymogi, o których jest mowa w najnowszym Rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 12 grudnia 2022 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych ujętych na strategicznych mapach hałasu, sposobu ich prezentacji i formy ich przekazywania. Model taki nie musi zatem być zamawiany przez wydział u podwykonawców.

To również kluczowe narzędzie dla ochrony przeciwpowodziowej Gdańska. Pomaga planować rozwój systemu zagospodarowania wód opadowych, służy do wymiarowania zbiorników retencyjnych. Gdański model matematyczny stworzony w tym celu jest jednym z najbardziej szczegółowych w Polsce. Służy on m.in. do określania lokalizacji przeciążeń sieci kanalizacji deszczowej czy miejsc podtopień podczas deszczy nawalnych, a to z kolei pozwala opracować konkretne koncepcje i projekty odwodnienia. W serialu Wielka woda pokazano, że modele takie można stworzyć w ciągu jednej nocy. W rzeczywistości zajmuje to kilka miesięcy. Aby opracować model dla zlewni potoku Smęgorzyńskiego, w oparciu o ortofotomapę i numeryczny model terenu, Gdańskie Wody stworzyły siatkę składającą się z blisko 160 000 elementów, odwzorowujących miedzy innymi drogi, zbiorniki, zabudowę mieszkaniową czy zbiorniki retencyjne.

Ortofotomapa służy również do określania lokalizacji inwestycji powierzchniowej retencji miejskiej (SPRIM), w tym ogrodów deszczowych oraz ich projektowania. Bardzo dobrym przykładem jest ogród przy ul. 3 Maja, w którym do lokalizowania wlotów czyli dopływów wody wykorzystano ścieżki spływu określone na podstawie numerycznych modeli terenu.

Materiał ten jest także wykorzystywany przez Gdańsk przy analizach zdjęć satelitarnych weryfikujących należne podatki od nieruchomości. Pomaga również wychwycić samowole budowlane.

Pozyskiwanie danych

- To co Państwo widzicie jest wynikiem naszego opracowania. Wykorzystaliśmy do tego 5 dni na przełomie kwietnia i maja oraz spędziliśmy ponad 20 godzin w powietrzu. Samolot, który rejestruje wszystkie dane lata szeregami, czyli równolegle. Samych zdjęć pionowych wykonaliśmy przeszło 28 000, a już zdjęć ukośnych, z których później budowaliśmy model trójwymiarowy było ponad 114 000 dla wszystkich czterech głównych kierunków. Aby te dane miały wartość geodezyjną i umożliwiały precyzyjny pomiar musieliśmy wykonać również pomiary terenowe. Na potrzeby tego projektu wykorzystanych było przeszło 280 foto punktów. Te dane uzupełniliśmy zdjęciami panoramicznymi 360. Samochód, żeby zarejestrować 80 km ulic faktycznie musiał pokonać dwa razy tyle kilometrów –powiedział Sławomir Mleczko, przedstawiciel firmy MGGP Aero.

Gromadzenie najnowszych danych przestrzennych Gdańska odbywało się wiosną ubiegłego roku. Nad miastem krążył samolot: skanował i fotografował każdy centymetr kwadratowy Gdańska.

Lotniczy skaning laserowy to metoda pomiaru odległości, pomiędzy skanerem umieszczonym w samolocie a obiektami znajdującymi się na powierzchni ziemi. Rezultatem jest tzw. chmura punktów – reprezentująca współrzędne wspomnianych obiektów w przestrzeni. To szybka i wyjątkowo precyzyjna metoda pozyskiwania informacji o ukształtowaniu terenu objętego nalotem. Dane zebrane i opracowane w sposób profesjonalny odzwierciedlają dokładną lokalizację obiektów w przestrzeni 3D; są również podzielone są na poszczególne klasy – tzn. grunt, budynki, roślinność itp.

Dla dużych powierzchni, czyli np. miast, do skaningu laserowego wykorzystywane są samoloty. Takie podejście gwarantuje, że pomiar wykonany dla dużego obszaru będzie jednolity, wykonany w możliwie najkrótszym czasie (a tym samym w zbliżonej fazie wegetacji czy warunkach pogodowych).

Ostatni raz samolot z aparaturą pomiarową latał nad Gdańskiem w 2018 roku. Pozyskana wówczas ortofotomapa została włączona przez Głównego Geodetę Kraju do Państwowego Zasobu Geodezyjnego i jest ogólnodostępna.