W tym tygodniu Muzeum Emigracji prezentuje list - odezwę Heleny Paderewskiej

W ramach akcji MEGa Zbiory Muzeum prezentuje odezwę Heleny Paderewskiej, w której nawołuje o wsparcie osobowe oraz materialne dla polskich żołnierzy walczących w czasie I wojny światowej. Obiekt był w 2018 r. poddany zabiegom konserwatorskim i po raz pierwszy prezentowany jest publicznie.

Helena Paderewska z domu Rosen (1856-1934), polska działaczka społeczna, żona kompozytora i premiera Ignacego Paderewskiego, inicjatorka powołania Polskiego Białego Krzyża.

---

17. Negatyw zdjęcia Ignacego Paderewskiego

29 czerwca mija 77. rocznica śmierci Ignacego Jana Paderewskiego. Aby uczcić ten dzień, Muzeum prezentuje jeden z dziesięciu znajdujących się w zbiorach negatywów dokumentujących jego pobyt na plantacji migdałów w Kalifornii.

Ignacy Jan Paderewski (1860-1941) był polskim pianistą, działaczem niepodległościowym, politykiem. Pod jego bezpośrednim wpływem, prezydent USA Thomas Woodrow Wilson umieścił w 1918 r. w swoim programie pokojowym postulat utworzenia niepodległego państwa polskiego. Odznaczony m.in. Orderem Orła Białego, francuskim Krzyżem Wielkim Legii Honorowej oraz tytułem Rycerza Wielkiego Krzyża Orderu Imperium Brytyjskiego.

---

16. Talerz z nadrukiem Polonezköy

Talerz upamiętnia założenie w dniu 19 marca 1842 r. tureckiej osady Polonezköy (pol. Adampol, „polska wieś"). Powstała ona na ziemiach zakupionych przez księży lazarystów i miała służyć byłym uczestnikom powstania listopadowego oraz jeńcom armii rosyjskiej.

Obecnie w Adampolu mieszka 390 osób, wśród których osoby polskiego pochodzenia stanowią 30 proc. populacji. Zgodnie z tradycją, wójtem wybierany jest Polak. Prezentowany obiekt wchodzi w skład darowizny, którą w 2014 r. przekazał Muzeum Emigracji w Gdyni Bogdan Borusewicz, Marszałek Senatu RP.

---

15. Zaświadczenie Państwowego Urzędu Repatriacyjnego
Prezentowany obiekt wchodzi w skład darowizny, którą w 2017 r. przekazał do Muzeum Emigracji w Gdyni p. Paweł Kamiński, wnuk p. Jana Kamińskiego.

Jan Kamiński wyemigrował w 1929 roku w wieku 25 lat z Polski do Argentyny. Pracował oraz mieszkał tam aż do 1941 r. Następnie przebywał w Anglii i jako ochotnik wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Służył jako czołgista w 1 Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka. W maju 1946 r. wrócił do Polski.

---

14. Otwieracz do butelek z logo PLO

W zbiorach Muzeum znajduje się ponad dziewięćdziesiąt obiektów kultury materialnej związanych z Polskimi Liniami Oceanicznymi. Znajdziemy wśród nich przedmioty codziennego użytku, takie jak zaparzacz do herbaty, popielniczka, patera na owoce czy sztućce. Prezentowany w tym tygodniu otwieracz do butelek z logotypem Polskich Linii Oceanicznych pochodzi z pokładu ostatniego polskiego transatlantyku TS/S „Stefan Batory".

---

13. Zapałki z panoramą Nowego Jorku

 

Filumenistyka to hobby polegające na kolekcjonowaniu etykiet z opakowań zapałek. Zyskało na popularności w latach 30. XX w. Jedyne w Polsce Muzeum Filumenistyczne znajduje się w Bystrzycy Kłodzkiej. W ramach akcji MEGa Zbiory Muzeum prezentuje opakowanie zapałek z wizerunkiem panoramy nowojorskiego Manhattanu.

---

12. Pocztówka z Batorym

Dokładnie 48 lat temu zakończyła się w Gdyni Ogólnopolska Narada Krajoznawcza organizowana przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Upamiętnia ją pocztówka, na której widnieje polski transatlantyk M/S „Batory", który pełnił wówczas funkcję hotelu-restauracji.

Od 30 czerwca 1969 r. do 29 marca 1971 r. statek cumował przy nabrzeżu Pomorskim w Gdyni, a zarządzało nim wówczas Miejskie Przedsiębiorstwo Turystyczne „Gdańsk-Tourist". Wobec nieopłacalności utrzymywania M/S „Batory" w charakterze hotelu-restauracji już 3 listopada 1970 r. podpisano wniosek o jego sprzedaży na złom.

---

11. Płyta winylowa „Duane Malinowski and The Polka Jamboree"

 

W zbiorach Muzeum Emigracji w Gdyni znajduje się ponad sto płyt winylowych z nagraniami polonijnych zespołów, które zostały nagrane w przeważającej większości na terenie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej.

Dominują wśród nich nagrania polek, czyli szybkich tańców ludowych wywodzących się z Czech. Twórcom polek w wydaniu polsko-amerykańskim, takim jak Walter Jagiełło, Eddie Blazonczyk czy Lenny Gomulka udało się przebić do głównego nurtu amerykańskiej muzyki rozrywkowej.

---

10. Wydana w 1945 roku w Londynie broszura "Czy wracać?"

 

 

Z okazji 73. rocznicy zakończenia II wojny światowej prezentujemy wydaną w lipcu 1945 r. w Londynie przez organizację Niepodległość i Demokracja broszurę zatytułowaną „Czy wracać". NiD został założony 17 lutego 1945 r. w Londynie przez grupę młodych polskich działaczy. Motywacją do jego utworzenia było m.in. przekonanie o nieuchronności długotrwałego pobytu na emigracji oraz potrzebie zasypania podziałów politycznych występujących wśród starszego pokolenia.

---

9. List z Syrakuz z 14 maja 1920 rok
To jeden z najstarszych listów pochodzących ze zbiorów Muzeum Emigracji w Gdyni.
Został napisany w Nowym Jorku w dniu 14 maja 1920 r. Poniżej pełna treść listu.

Piszy dowas z droga mamusiu Pary słof i donoszywam omojim zdrowju i opowodzeniu

Jazłaski Pana Boga jestem zdrowa dzęnki Bogu zmężem i zdzieckiem i teraz ja się dowajaduje jak wam się powodzi czalepi jak pszudy teraz droga mamusiu donoszy rze umnie był kaśki mąz na godni święta jak pojechał tak wcale niepisze domie ci wym otniego nic słyszała

teraz wam donoszy droga mamusiu zejawam poszyła fotografiji swoje i mego dziecka i ali jaki Borze tylko tymczasem zjak lepszy ododbjary topotym wam poszle swego meza i z natym koncze pisanie teraz was Pozdrawiam Bardzo ładnie ładnie mile i serdecznie wszystki razem jawam wjence tylko napisze.

---

8. Kufel ceramiczny z napisem "70. rocznica Tow. im. Marsz. Josefa Piłsudskiego w Kurytybie"
Prezentowany obiekt został wyprodukowany w 1975 r. przez Ceramarte, Ltda z siedzibą w Rio Negrinho aby uczcić obchody 70-lecia Towarzystwa im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Kurytybie. Istnieje ono do dzisiaj a jego obecnym Prezesem jest p. Antonio Turek.

W latach 1890-1914 do Brazylii przybyło ponad sto tysięcy Polaków, głównie z Królestwa Polskiego i Galicji. Zakładali kolonie m.in. w stanach Parana, Rio Grande do Sul oraz Santa Catarina. W dwudziestoleciu międzywojennym do Brazylii dotarło kolejne 40 tysięcy osadników z Polski.

---

7. Album "Schronisko Turystyczne. Obóz Emigracyjny w Gdyni"
W prezentowanym albumie znajduje się ponad dwadzieścia zdjęć z funkcjonującego w latach 1932-1939 na gdyńskim Grabówku Obozu Emigracyjnego. Wchodził on w skład przedwojennej infrastruktury emigracyjnej, która obejmowała również szpital kwarantannowy na Babich Dołach oraz Dworzec Morski.

Pobyt w Obozie Emigracyjnym trwał kilka dni. Emigranci oczekujący na zaokrętowanie byli poddawani zabiegom higienicznym oraz oględzinom lekarskim, a ich ubrania i bagaże trafiały do dezynsekcji. Wszystkie te procedury miały wyeliminować ryzyko epidemii w czasie rejsu. Obóz pełnił również funkcję schroniska turystycznego.

---

6. Kieliszek do wódki z M/S Batory
8 czerwca 1969 r. transatlantyk M/S „Batory" został wycofany z eksploatacji i przekazany Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Gdańsku. Od 30 czerwca 1969 r. do 29 marca 1971 r. cumował on przy nabrzeżu Pomorskim w Gdyni i pełnił funkcję hotelu-restauracji.

 

Zarządzało nim wówczas Miejskie Przedsiębiorstwo Turystyczne „Gdańsk-Tourist". Z tego właśnie okresu pochodzi prezentowany kieliszek do wódki, który posiada na swoim boku napis „Batory". Wobec nieopłacalności utrzymania M/S „Batory" w charakterze hotelu-restauracji wicepremier Stanisław Kociołek zaakceptował w dniu 3 listopada 1970 r. wniosek o jego sprzedaży na złom.

---

5. Paszport Józefy Piątkowskiej. Paszport wystawiono w Paranie w 1895 r. na nazwisko Józefy Piątkowskiej.

Józefa Piątkowska wyemigrowała wraz z mężem Karolem Antonim Piątkowskim oraz dziećmi w 1890 r. z Krakowa do Brazylii. Tam otrzymali w pełni wyposażone gospodarstwo rolne w kolonii polskiej Thomas Coelho, 40 km od Kurytyby. Piątkowscy powrócili w 1895 r. na ziemie polskie, co było podyktowane obawami o wynarodowienie dzieci oraz nasilającą się chorobą Łucji Piątkowskiej.

Prezentowany paszport wchodzi w skład depozytu p. Ewa Zemanek.

Aby zapoznać się z pozostałymi naszymi zbiorami zapraszamy do odwiedzenia dedykowanej im strony internetowej: www.zbiory.muzeumemigracji.pl

---

4. Okolicznościowa pocztówka sprzed dokładnie 70 lat. Została ona wysłana w Szczecinie w dniu 28 marca 1948 r. i zawiera „serdeczne życzenia świąteczne" adresowane do państwa Bronisławy i Antoniego Mochockich.

Państwo Mochoccy urodzili się w latach 90. XIX w. na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego i niezależnie od siebie na początku XX w. wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Ich odnowioną znajomość można prześledzić dzięki zachowanej korespondencji, którą w latach 1910-1911 Antoni Mochocki wysyłał z Toledo w stanie Ohio do mieszkającej w Easthampton w stanie Massachusetts Bronisławy Żebrowskiej.
 

---

3. Pokrowiec na bilety Carl F. A. Flügge Hamburg

Struktura przemysłu emigracyjnego miała kształt piramidy. Na jej szczycie znajdowały się potężne firmy przewozowe, które współpracowały z agencjami emigracyjnymi odpowiedzialnymi za werbowanie przyszłych wychodźców.

Prezentowany pokrowiec na bilety pochodzi z początku XX w. i został wyprodukowany na potrzeby Międzynarodowej Generalnej Agencji Okrętowej Carl F.A. Flügge z Hamburga. Zajmowała się ona sprzedażą biletów na podróże morskie do Kanady, Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Brazylii i Argentyny. Jak głosiła zawarta na nim informacja: „Kto życzy sobie jachać do Ameryki wielkimi i pięknemi okrętami, temu radzę zamówić sobie naprzód miejsce i w tym celu posłać do mnie 20 Koron zadatku. Wyjaśnienia i pouczenia do podróży udzielam każdemu chętnie i bezpłatnie".

 

---

2.Świadectwo nadania obywatelstwa A. Mochockiemu
Data ekspozycji: 12.03-18.03.

Antoni Mochocki urodził się w 1885 r. na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego i na początku XX. w. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Przez prawie czterdzieści lat swojego życia mieszkał w Toledo w stanie Ohio trudniąc się m.in. pracą w „żelaznej fabryce, która wyrabia ruszty", w „dużej fabryce wozów" oraz w parowozowni.

 

Na emigracji spotkał się ponownie z pochodzącą z ziem polskich Bronisławą Żebrowską, z którą w 1911 r. wziął ślub. Para znała się jeszcze z czasów ich wcześniejszego życia na ziemiach polskich. Ich odnowioną znajomość można prześledzić dzięki zachowanej korespondencji, którą w latach 1910-1911 Mochocki wysyłał do mieszkającej w Easthampton w stanie Massachusetts Żebrowskiej.

Prezentowany obiekt jest świadectwem tego, że w dniu 5 lipca 1918 r. Antoni Mochocki uzyskał obywatelstwo Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Dokument liczy sobie już prawie sto lat i dalej jest w bardzo dobrym stanie zachowania. Świadczy to z jednej strony o jakości papieru na jakim go wydano a z drugiej o szacunku z jakim obchodził się z nim Antoni Mochocki.

 

---

1. Dyktafon Jana Nowaka-Jeziorańskiego.
Data ekspozycji: 6.03-11.03.

Dyktafon Passport Automatic Recording Level, Model R213 z mikrofonem Radio Shack (MEG/KM/82/21)

Prezentowany dyktafon wchodzi w skład zbioru 42 pamiątek związanych z życiem Jana Nowaka-Jeziorańskiego, które w lutym 2016 r. zostały przekazane Muzeum Emigracji w Gdyni przez ich dysponentów: senatora Sławomira Rybickiego oraz wdowę po Arkadiuszu „Aramie" Rybickim – Małgorzatę Rybicką. W uroczystości wziął udział również mecenas Jacek Taylor, przyjaciel rodziny Jeziorańskich.

Jan Nowak-Jeziorański (02.10.1914 – 20.01.2005) był ostatnim emisariuszem, który dotarł do Warszawy przez wybuchem w dniu 1 sierpnia 1944 r. Powstania Warszawskiego. W przeddzień kapitulacji na mocy rozkazu komendanta Armii Krajowej generała Tadeusza Bora-Komorowskiego wyruszył do Londynu.

W latach 1951-1976 Jan Nowak-Jeziorański kierował Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa. 3 maja 1952 r. w czasie audycji inauguracyjnej powiedział, że „będziemy mówili wam prawdę o wypadkach rozgrywających się w świecie".

O Radiu Wolna Europa mogą się Państwo dowiedzieć więcej z części Wystawy Stałej Muzeum Emigracji w Gdyni o nazwie „Polonia i Polacy na świecie".

Aby zapoznać się z pozostałymi zbiorami Muzeum Emigracji w Gdyni zapraszamy do odwiedzenia dedykowanej im strony internetowej: www.zbiory.muzeumemigracji.pl

Źródo: Muzeum Emigracji w Gdyni