Noc Wrzeszcza - artystyczno-edukacyjne wydarzenie organizowane od czterech lat przez Fundację Palma, zwykle późną wiosną, ma w tym roku odsłonę jesienną i, jak większość wydarzeń, internetową. Zamiast wykładów, warsztatów, wystaw czy koncertów posłuchamy w sieci pięciu słuchowisk, od 30 listopada do 6 grudnia 2020 r. 

- Z powodu trwającej pandemii nie chcieliśmy gromadzić ludzi w jednym miejscu, nawet w plenerze, i zdecydowaliśmy o przesunięciu wydarzenia na jesienny czas, gdy bardziej chcemy słuchać, mamy czas na refleksję - mówi Natalia Koralewska z Fundacji Palma.

Bohaterem tegorocznej edycji jest Park Jaśkowej Doliny, leżący na północno-wschodnich stokach Jaśkowej Doliny we Wrzeszczu. 
 

Jak za dawnych lat...

Jak podaje Gedanopedia, od II połowy XVI wieku Jaśkowa Dolina była własnością rodziny Köhne-Jaski, od której Dolina wzięła nazwę. W XVIII wieku Jaśkowa Dolina dzieliła się na dwie części: starą albo pierwszą (Erster Jäschkental) - powyżej obecnej ul. Romera, na wysokości ul. Falistej, gdzie znajdowały się trzy stawy rybne i browar - oraz nową albo drugą (Zweiter Jäschkental) poniżej obecnej ul. Na Wzgórzu. W obu częściach już w XVII wieku działały karczmy, a w kolejnym stuleciu urokliwe okolice doliny i jej wzgórz stały się popularnym miejscem wypoczynku i spacerów. Organizowano tu uroczystości sobótkowe - piekarze sprzedawali precle, ciastka i pierniki, a żeby interes szedł lepiej - wynajmowali muzykantów. Imprezy były bardzo oblegane.

Pod koniec XVIII wieku właścicielem Jaśkowej Doliny został gdański kupiec, armator i filantrop Johann Labes. Zbudował tu dwór z ogrodem, a około roku 1803 jedno ze wzgórz (Lisie Wzgórze) przekształcił w promenadę spacerową otwartą dla mieszkańców miasta. Z czasem promenada objęła wszystkie wzgórza położone po tej stronie doliny, aż po najwyższe wzniesienie zwane Królewskim Wzgórzem (obecnie Ślimak lub Sobótka, 87 m n.p.m.), gdzie ustawiono altanę zwieńczoną zieloną kopułą, a na sąsiednim szczycie - zegar słoneczny. 

Zniszczony podczas wojen napoleońskich teren, staraniem m.in. gdańskiego nadburmistrza Joachima Heinricha Weickhmanna, wykupiło miasto. Po remoncie i powiększeniu teren przekształcono w park miejski o charakterze ludowym. Pieniądze na ten cel pochodziły w dużej mierze ze zbiórki społecznej. 

Park otwarto dla publiczności w roku 1837. Niezwykle popularny stał się zwyczaj obchodzenia tu Nocy sobótkowej, której towarzyszyło rozpalanie ognisk na parkowych wzgórzach. Na szczytach znajdowały się punkty widokowe przystosowane do kontemplacji widoków morza i okolicy. 

W parku powstały też place zabaw, estrada, podium do tańca, bufety i restauracje.
 

Posłuchaj parkowych opowieści  

- Na pomysł, by Park Jaśkowej Doliny stał się głównym tematem tej edycji wpadliśmy we wrześniu ubiegłego roku - wspomina Natalia Koralewska. - Planowaliśmy zorganizować 4. Noc Wrzeszcza w czerwcu, by podkreślić tradycję dawnych sobótkowych imprez. Na te ludowe festyny przyjeżdżało wówczas po 20 tysięcy osób! Ta nieprawdopodobna liczba nas zainspirowała, chcieliśmy do niej nawiązać. Park Jaśkowej Doliny składa się z alejek i wzgórz, które - nie każdy o tym wie - miały swoich patronów. Są wśród nich osoby należące do rodziny królewskiej Hohenzollernów, ale też zasłużone dla Gdańska, uczeni, drukarze... jak Leopold von Winter, Jan Heweliusz czy Mikołaj Kopernik. Niektóre ścieżki otrzymały nazwy własne: jak Dróżka Filozofów czy Dziewicza Ścieżka.

Wspólne odkrywanie tajemnic Parku nie będzie jednak możliwe w tym roku. Pandemia pokrzyżowała plany organizatorom, ale nie zrezygnowali oni z zachęcania do spacerów. Zmieli tylko ich formułę: ze wspólnych wypraw na słuchowiska, które mogą stać się inspiracją do wyruszenia w plener indywidualnie.

- Teksty, które stały się podstawą do stworzenia słuchowisk są historyczne, ale też naukowe - tłumaczy Koralewska. - Wyszperaliśmy również ciekawe teksty przewodnikowe o samym parku. Materiały zebraliśmy w pięć 15 minutowych odcinków, z jedną przerwą na spacer z ornitologiem. Jacek Karczewski opowie o ptakach, które można tu spotkać i zabierze nas na wędrówkę po parku. 

Słuchowiska przyjęły formę czytań performatywnych tekstów współczesnych i historycznych. Posłuchamy historycznych opisów Jerzego Sampa i Katarzyny Rozmarynowskiej, relacje autorki przewodników Elise Püttner, gdańskiego kupca i pisarza Johannesa Trojana czy duchownego, Konstantego Damrota - w interpretacji aktorów Teatru Wybrzeże: Małgorzaty Brajner i Jarosława Tyrańskiego. 

Nagrań dokonano w studiu, tylko Jacek Karczewski, ornitolog nagrywał w parku.

Aby czytania były bardziej angażujące, organizatorzy zaprosili do projektu warszawskiego muzyka, dobrze czującego się w gatunku jazzu improwizowanego, Pawła Szamburskiego. Związany z Wytwórnią LadoAbc muzyk skomponował podkład muzyczny do słuchowisk.

- Ścieżka dźwiękowa opiera się na dźwięku klarnetu i instrumentów dźwiękonaśladowczych, aby nadać całości podróżniczy charakter. Producentem całości był Marcin Dymiter - wyjaśnia Koralewska. 
 

Mapka w rękę i na spacer

“Sen nocy leśnej…” będzie miała również jedną “żywą” odsłonę.

- Poza słuchowiskami przygotowaliśmy również mapkę - dodaje Koralewska. - Zaprojektowała ją, tak jak całą identyfikację wizualną projektu, wrzeszczańska ilustratorka Ania Rudak. Na mapce zaznaczone są punkty widokowe i nazwy historyczne dróżek i wejścia do parku, które są chyba najbardziej problematyczne, bo dziś nie ma wyznaczonych jasnych wejść do parku. Najbardziej znane jest to prowadzące do Teatru Leśnego. Mapę będziemy rozdać 6 grudnia na zakończenie naszego projektu, w samo południe, w Gaju Gutenberga w Parku Jaśkowej Doliny.

- Dla tych, którzy nie mają dostępu do internetu bądź chcieliby mieć kolekcjonerską pamiątkę z wydarzenia - tłoczymy płytę - zapowiada Natalia Koralewska. - Będą też czapki i plakaty. 

Szczegóły na stronie: Noc Wrzeszcza

Źródło: UM Gdańsk