Gdyńskie konserwacje – balkony, loggie, ogrody zimowe
Balkony, loggie, ogrody zimowe i tym podobne elementy pełniły bardzo użyteczną rolę zwłaszcza w budynkach mieszkalnych. Wysunięte ze ściany balkony, wycofane w głąb bryły loggie i przeszklone werandy, zwane też ogrodami zimowymi, świadczyły o nowoczesności architektury.
W budynkach modernistycznych budowanych od lat 30. XX w., dzięki stosowaniu konstrukcji z żelbetu, można było wykonywać balkony o bardzo różnorodnych kształtach. W obiektach tego okresu elementy te są więc ważną częścią ukształtowania i kompozycji elewacji, akcentującą często rytm architektury. W balkonach budynków modernistycznych stosowano różne balustrady, ale szczególnie popularne były balustrady pełne, murowane, dzięki którym mocniej eksponowano ich kształt.
Żelbetowe płyty balkonów można było kształtować w urozmaicony sposób, dlatego w Gdyni popularne stały się balkony o półkolistych lub ćwierćkolistych zakończeniach. W skromniejszych budynkach stosowano również proste balustrady ażurowe z pionowych lub poziomych płaskowników metalowych, wypełnionych niekiedy płaszczyznami z siatki. Takie rozwiązania kontynuowano w balkonach architektury mieszkaniowej modernizmu powojennego.
Loggie, czyli otwarte przestrzenie cofnięte od elewacji budynku pozwalały zachować jednolitą płaszczyznę ściany, dając jednocześnie możliwość wyjścia na powietrze. Współcześnie w celu powiększenia powierzchni mieszkań loggie zostają zabudowywane, co powoduje niekorzystną zmianę układu, rytmu i plastyki elewacji budynków modernistycznych.
Ponadto bardzo popularne były ogrody zimowe, jako miejsca dobrze nasłonecznione, a dzięki dostępnym dużym przeszkleniom można było je łatwiej kreować. Często wykonywano je na narożnikach budynków, tworząc tym samym charakterystyczne akcenty kompozycyjne.
Budynek przy ul. 3 Maja 27-31, narożnikowe loggie od strony ul. Batorego.
Kamienica przy Skwerze Kościuszki 16, loggie podkreślające rytm i plastykę elewacji.
Budynek przy ul. Pułaskiego 3-5/ Żeromskiego 41-43, zaokrąglone balkony od strony ul. Pułaskiego.
Budynek przy ul. Pułaskiego 3-5/ Żeromskiego 41-43, zaokrąglone balkony od strony ul. Żeromskiego.
Budynek przy ul. 3 Maja 27-31, balkony od strony podwórza.
Budynek przy ul. 3 Maja 18, półokrągłe balkony ażurowe, z pełnymi wypełnieniami.
Budynek przy ul. Piotra Skargi 9, detal balkonu.
Budynek przy ul. Partyzantów 39, loggie na elewacji południowej.
Budynek przy ul. Świętojańskiej 122, balkony rytmicznie kształtujące elewację.
Opracowanie tekstu: Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków. Zdjęcia: Biuro MKZ i Bartłomiej Ponikiewski