Dzięki finansowanemu przez samorząd programowi wsparcia prokreacji dla mieszkańców Gdańska, od 2018 roku na świat przyszło 896 dzieci. W środę, na spotkaniu z udziałem Aleksandry Dulkiewicz, prezydent Gdańska oraz przedstawicieli klinik realizujących program podsumowano to, co w jego ramach udało się osiągnąć.  

Przystępując do realizacji programu wsparcia prokreacji dla mieszkańców postawiono sobie za cel zapewnienie wsparcia dla mieszkanek i mieszkańców, gdy zaprzestano finansowania zabiegów in-vitro z rządowych programów.

- Nasz gdański program jest wyjątkowy, bo składa się nie tylko z modułu związanego z dopłatą do procedur medycznych – mówi Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - To też coś bardzo ważnego i unikalnego, czyli pozostałe dwa elementy. Pierwszy to moduł wsparcia psychologicznego, drugi natomiast dotyczy edukacji prokreacyjnej, czyli uczy, jak żyć zdrowo, żeby w przyszłości zostać mamą czy tatą. Nie będziemy ustawać w staraniach, aby te dwa dodatkowe moduły, nasz gdański towar eksportowy, z czasem stały się również elementem programu rządowego. Dzisiaj możemy powiedzieć, że owoc Gdańskiego Programu Wsparcia Prokreacji to 896 nowych mieszkanek i mieszkańców Gdańska, a 94 panie są w tej chwili w ciąży.

Gdański program, inaugurowany w 2017 roku, a poprzedzony konsultacjami zespołu ekspertów, zawierał trzy moduły: 

• medyczny – dofinansowanie do leczenia niepłodności metodą zapłodnienia pozaustrojowego, 

• psychologiczny – wsparcie psychologiczne w zakresie zdrowia prokreacyjnego, 

• edukacyjny – edukacja zdrowotna w zakresie zdrowia prokreacyjnego. 

Moduł medyczny programu wsparcia prokreacji

Moduł medyczny skierowano do gdańszczanek i gdańszczan, małżeństw oraz par nieformalnych, mieszkających w naszym mieście od minimum roku oraz opłacających tu podatki. Warunkiem medycznym kwalifikacji był wiek kobiety: 20-40 lat, warunkowo do 42 lat. Dopuszczono możliwość zabezpieczenie materiału genetycznego dla osób od 18. roku życia w związku z chorobą, której leczenie mogło wymagać zastosowania specjalistycznych procedur gonadotoksycznych.   

Początkowo liczbę par wymagających leczenia oszacowana na 720, a kwotę dofinansowania do procedury ustalono na 5 tys. zł. Dofinansowaniu podlegały:

• maksymalnie trzy próby zapłodnienia
• zamrożenie komórek jajowych
• ich przechowywanie przez rok, w przypadku przeprowadzania procedury w związku z zagrożeniem utraty płodności
• dwie wizyty lekarskie w ciąży wczesnej, w I trymestrze

Pierwsze dzieci, bliźnięta, urodziły się w roku 2018. 

Środki na realizację programu

W 2020 roku Rada Miasta Gdańska przyjęła uchwałę o przedłużeniu programu na lata 2021-2025. Środki na jego realizację zwiększano systematycznie: 

• 2017 – 500 000 zł, 

• 2018 – 1 000 000 zł, 

• 2019 – 2021 – 1 500 000 zł rocznie, 

• 2022 – 2024 – 2 400 000 zł rocznie. 

W 2022 r. do 6000 zł wzrosła wartość dofinansowania do każdej z trzech dopuszczonych programem prób zapłodnienia pozaustrojowego. Na podstawie zawartych umów, moduł medyczny realizowały cztery kliniki. Były to: INVICTA sp. z o.o., GAMETA Gdynia centrum Zdrowia Sp. z o.o., Invimed T Sp. z o.o. (od 01.04.2019 Medi Partner sp. z o.o.) oraz Centrum BOCIAN Sp. z o.o., sp.K. 

Podsumowanie gdańskiego i przywrócenie rządowego finansowania

- Na koniec sierpnia 2024 roku mamy ponad 1000 ciąż, które są zarejestrowane w programie, 64 z nich to ciąże mnogie. To też dodatkowy sukces. Pierwsze dzieci urodzone w programie, to bliźniaki. Dodatkowo, ważnym elementem programu była możliwość uczestniczenia pacjentek, które potrzebują zabezpieczenia płodności przed leczeniem onkologicznym. Takich przypadków mieliśmy siedem – mówiła Katarzyna Ziemann, dyrektor Wydziału Rozwoju Społecznego. - Koszt całego programu, realizowanego w Gdańsku, w latach 2017-2024 to ponad 17 milionów złotych. To środki, które przeznaczyliśmy z funduszy miejskich, aby wszystkie trzy moduły mogły się równolegle rozwijać.

Po zmianie rządu, w październiku 2023 r., oczekiwano na ogłoszenie warunków, na jakich zostaną wprowadzone ogólnopolskie programy leczenia niepłodności. Chodziło przede wszystkim o zabezpieczenie osób uczestniczących już w gdańskim programie. W czerwcu 2024 przywrócono finansowanie procedury in vitro ze środków publicznych, tym samym możliwe stało się zakończenie gdańskiego programu samorządowego. Został wygaszony wraz z końcem sierpnia. 

Do 31 sierpnia 2024: 

• urodziło się 896 dzieci, 

• 64 ciąże były mnogie, 

• w roku 2024 było 87 porodów, 

• w roku 2024 urodziło się 91 dzieci, 

• trwają 94 ciąże. 

Wszystkie kliniki realizujące samorządowy program zakwalifikowały się do programu rządowego: pary objęte wsparciem samorządowym już dziś uzyskują wsparcie rządowe. Samorząd kontynuuje tymczasem realizację pozostałych modułów: psychologicznego, czyli wsparcie psychologiczne w zakresie zdrowia prokreacyjnego oraz edukacyjnego oraz edukację zdrowotną w zakresie zdrowia prokreacyjnego.  

Kontynuacja modułu psychologicznego

- Ten model psychologiczny ewoluował, idąc bardzo mocno za potrzebami odbiorczyń i odbiorców – podkreśla Monika Chabior, zastępczyni prezydenta ds. rozwoju społecznego i równego traktowania. - Z jednej strony był skierowany do osób, które długo oczekują na dziecko, ale także stał się odpowiedzią na potrzeby osób, które straciły ciąże, czy takich, które mają trudność z rozmową o tych problemach. Myślę, że mamy tutaj bardzo dużo do przekazania innym samorządom. Jeżeli chodzi o aspekt edukacyjny, mimo wielu przeszkód, nie ustawaliśmy w sprawdzaniu, co możemy zrobić, aby pomóc ludziom w zrozumieniu kwestii prokreacyjnych, ale też seksualności człowieka. Z naszej ewaluacji wynikło, że wsparcia w tym zakresie potrzebują rodzice i osoby dorosłe.

Obecna umowa na realizację modułu psychologicznego obowiązuje do końca grudnia 2025 r. Rocznie (2024 i 2025) na działania przeznaczono 220 000 zł. Przewidziano: 

• świadczenia psychologiczne w formie konsultacji psychologicznych interwencyjnych, krótkoterminowych lub długoterminowych, indywidualnych/małżeńskich, partnerskich (ok.100 osób rocznie) oraz psychiatrycznych (ok. 30-40 osób rocznie) 

• konsultacje z embriologiem, 

• warsztaty psychoedukacyjne dla par z trudnościami prokreacyjnymi, 

• grupy wsparcia, 

• telefon zaufania - infolinia interwencyjnej dla pacjentów, 

• szkolenia dla profesjonalistów, 

• organizacja interdyscyplinarnych konferencji podsumowujących projekt pomocy psychologicznej dla osób doświadczających niepowodzeń prokreacyjnych
• podsumowanie projektu pomocy psychologicznej. 

Moduł edukacyjny

W ramach moduł edukacyjnego, prowadzonego przez Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia i Profilaktyki Uzależnień, zaplanowano cykliczne spotkania edukacyjne dla młodzieży (uczennic i uczniów 1. klas gdańskich szkół ponadpodstawowych), rodziców/opiekunów oraz rad pedagogicznych gdańskich szkół podstawowych i ponadpodstawowych: 

• spotkania edukacyjne dla rodziców – webinar: „Jak rozmawiać z nastolatkiem o seksualności?”. Godzina edukacyjna, zdalnie: na platformie Zoom. Dwa spotkania w 2024 roku. 

• warsztaty edukacyjne dla młodzieży „Czym jest płodność i rozwój psychoseksualny?”. Warsztat edukacyjny – pięć godzin edukacyjnych, pięć tematycznych modułów warsztatowych. Zajęcia stacjonarne w siedzibie GOPZiPU lub na zaproszenie placówki oświatowej. Grupa: 20 osób. Cztery warsztaty edukacyjne w 2024 roku. 

• spotkanie edukacyjne dla rodziców/opiekunów – kurs edukacyjny „Psychoseksualność mojego dziecka – jak wspierać zdrowy rozwój nastolatki i nastolatka”. Trzy godziny edukacyjne, stacjonarnie w siedzibie GOPZiPU lub na zaproszenie placówki oświatowej. Grupa: 20 osób. Cztery kursy edukacyjne w 2024 roku. 

• spotkanie edukacyjne dla rad pedagogicznych – szkolenie „Rozwój psychoseksualny nastolatki i nastolatka – jak wspierać młodą osobę w środowisku szkolnym”. Dwie godziny edukacyjne, stacjonarnie w placówce oświatowej. 10 szkoleń edukacyjnych w 2024 roku.

Moduł będzie realizowany do końca 2025 – z możliwością przedłużenia. 

 

fot. Piotr Wittnam gdansk.pl