Dokładnie 157 lat temu w Warszawie przyszedł na świat człowiek, bez którego Gdynia nie wyglądałaby tak samo. To Tadeusz Wenda – inżynier, który zaprojektował i czuwał nad budową gdyńskiego portu. Jego wizja stworzyła Gdynię, która z rybackiej wioski stała się dużym, tętniącym życiem portowym miastem.

Urodził się dokładnie 23 lipca 1863 roku, pochodził z inteligenckiej, warszawskiej rodziny, dziś świętowałby 157. urodziny. To data symboliczna dla każdego gdynianina. Tadeusz Apolinary Wenda pokochał Gdynię i to w niej zrealizował swoje wielkie plany, a owoce jego działań do dziś zapewniają miastu rozwój gospodarczy i dają zatrudnienie tysiącom osób.
 

Doświadczony wizjoner

Inżyniera Wendę najprościej scharakteryzować jako głównego projektanta i kierownika budowy gdyńskiego portu. Ten etap jego życia zawodowego rozpoczął się w 1920 roku, gdy wiceadmirał Kazimierz Porębski, ówczesny szef Departamentu Spraw Morskich Ministerstwa Spraw Wojskowych zlecił mu wybór miejsca idealnego pod budowę przyszłego portu oraz wykonanie projektu. Gdynia została wybrana spośród kilku lokalizacji, m.in. Tczewa, Rewy czy Pucka.

- Studja portowe przeprowadzono latem 1920 r. Zbadane zostało szczegółowo całe nasze wybrzeże morskie, poczynając od jeziora Żarnowieckiego, a kończąc na granicy Wolnego Miasta pod Zopotami, i okazało się, że najlepszym miejscem do budowy portu jest Gdynia. Wybór ten jest nietrudny, gdyż Gdynia tak jasno wyróżnia się spomiędzy innych miejscowości naszego wybrzeża, że fachowcowi, gdy spojrzy na mapę morską, miejsce to rzuca się wprost w oczy – uzasadniał w oficjalnych publikacjach wybór Gdyni inż. Tadeusz Wenda (pisownia oryginalna).

Gdy inżynier Tadeusz Wenda rozpoczynał pracę przy budowie portu w Gdyni, miał za sobą studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Instytucie Korpusu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu. Najcenniejsze były jednak wcześniejsze doświadczenia zdobyte podczas kierowania budową portu w Windawie (teren dzisiejszej Łotwy), przebudową portu w Rewlu (dzisiejszy Tallin, stolica Estoni) i podczas budowy niewielkiego portu Roja w Kurlandii (Łotwa).

Projekt jego życia, budowa portu w Gdyni – jednego z najnowocześniejszych i najbardziej wydajnych portów w całej Europie, pochłonął go aż do 1932 roku, gdy stał się naczelnikiem Wydziału Techniczno-Budowlanego Urzędu Morskiego w Gdyni. To zajęcie sprawnie łączył z różnymi funkcjami społecznymi, wymieniając chociażby stanowiska prezesa w Towarzystwie Polsko-Francuskim i Towarzystwie Techników w Gdyni. Obok Eugeniusza Kwiatkowskiego stał się postacią dla Gdyni wręcz legendarną, na której zbudowano etos założycielski miasta Gdyni.

Odszedł na emeryturę w 1937 roku, mając 74 lata. Ostatnie lata swojego życia spędził w podwarszawskim Komorowie. Tam zmarł 8 września 1948 roku i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
 

Śladem inżyniera Wendy

Inżynier Tadeusz Wenda został odznaczony m.in. Orderem Polonia Restituta, duńskim Orderem Danebroga, francuskim Orderem Legii Honorowej i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Jego nazwisko wciąż żyje w miejskiej przestrzeni Gdyni – na jego cześć nazwano pierwsze molo wybudowane w gdyńskim porcie, dziś jego imię dumnie nosi też jedna z ulic w Śródmieściu i Technikum Mechaniczne nr 1 w Gdyni. Wciąż istnieje tzw. „Dom Wendy”, czyli kamienica Biura Budowy Portu przy ul. Waszyngtona, gdzie mieszkał i pracował Tadeusz Wenda. Na jej elewacji widnieje pamiątkowa tablica.

W najbliższym czasie gdynianie i turyści będą mogli też podziwiać podobiznę inżyniera dzięki jego pomnikowi. Przypomnijmy, że już gotowy jest projekt Tadeusza Wendy stojącego na cokole w momencie roztaczania wizji przyszłego portu. Jego autorem jest toruński rzeźbiarz Maciej Jagodziński-Jagenmeer. Pomnik ma stanąć na końcu Pirsu nr 1 w Basenie Prezydenta.

Źródło: UM Gdynia