W Bazylice św. Mikołaja w Gdańsku rozpoczął się I etap prac konserwatorskich przy XV-wiecznym malowidle ściennym. To niezwykłe dzieło jest unikatowym gotyckim zabytkiem, nie mającym odpowiednika w żadnym innym kościele w Gdańsku. Renowację wspiera finansowo Miasto Gdańsk.

W prezbiterium Bazyliki św. Mikołaja w Gdańsku rozpoczęła się konserwacja zabytkowego malowidła ściennego, które znajduje się na północnej ścianie świątyni. Trudno nie zauważyć prac, bo stanęło tam ogromne rusztowanie. Na powierzchni ponad 50 mkw. namalowane są sceny biblijne, ale też obrazy przedstawiające architekturę, świat roślin i zwierząt. Zabytkowe freski datowane są na rok 1430. Przez wiele lat jednak pozostawały w ukryciu. Odsłonięto je po dłuższym czasie dopiero w okresie międzywojennym.

- To malowidło zostało odkryte dopiero w 1927 r. Wtedy odsłonięto górną partię polichromii. Nie przystąpiono natomiast do żadnych prac konserwatorskich. Tę górną część przykryto jedynie papierem. Dopiero w 1958 roku zdecydowano się na to, żeby zdjąć boazerię, która znajdowała się na tej polichromii. Wtedy odsłonięto ją w całości i przystąpiono do prac konserwatorskich. Dopiero od lat 60-tych widzimy ją taką, jaką jest dzisiaj. Jest to bardzo ciekawy zabytek, dlatego, że jest to największa gotycka polichromia w Gdańsku – mówi ojciec Michał Osek, przeor gdańskiego klasztoru dominikanów.

Prace przy zabytku prowadzą trzy konserwatorki, które zanim przystąpiły do prac dokonały dokładnej obserwacji termowizyjnej malowidła. Jest ono wysokie na 6 metrów i szerokie na 9 metrów. Jego fragment (ok. 20 proc. powierzchni) przysłonięty został przez drewniany ołtarz główny, który postawiono w prezbiterium w okresie późnego renesansu.

- Jest to żmudna praca, trzeba być bardzo uważnym, zwłaszcza dlatego, że malowidło jest źle zachowane – mówi Anna Żychska, konserwator zabytków. - Staramy się po prostu odkryć spod warstwy brudu resztki farby, która może nam później pomóc w rekonstrukcjach. Jeżeli gdzieś jest zachowany rysunek, jakiś kształt, kontur, nawet łuski koloru, to staramy się to odkryć, zachować, zabezpieczyć, podkleić, żeby później mogło być to wskazówką do rekonstrukcji.

Freski znajdują się na północnej ścianie świątyni, ale od środka, na wprost południowych okien, przez które świeci na nie i świeciło przez wieki światło słoneczne. Zakonnicy myślą o przysłonięciu docelowo okien w prezbiterium, żeby powstrzymać proces niszczenia tego pięknego dzieła dawnej sztuki malarskiej.

- Niektórzy mówią, że tu nic nie widać, ale to jest nieprawda. Uważny obserwator zobaczy, że są tu różne sceny pasyjne. Najbardziej widoczne są sceny modlitwy w Ogrójcu i ukrzyżowania Chrystusa. Co jest niezwykle ciekawe przy oglądania z bliska tej polichromii, to różne detale. Są tam niezwykłej urody krzaki, palmy, wici, także zwierzęta, baranki... - opowiada ojciec Michał Osek.

Gdańscy dominikanie i konserwatorki apelują do gdańszczan o pomoc w renowacji i udostępnienie do celów dokumentacyjnych swoich zbiorów. Każdy, kto dysponuje starymi zdjęciami, na których jest sfotografowane prezbiterium wraz polichromią proszony jest o nadesłanie ich. Pomoże to przy pracach konserwatorskich. Materiały wysyłać można na adres mailowy gdańskiego klasztoru dominikanów: przeor.gdansk@dominikanie.pl.

Koszt I etapu prac konserwatorskich, których koniec zaplanowany jest na listopad 2021 r., to 80 tysięcy złotych. Dotacji udzieliło Miasto Gdańsk, a druga część to środki własne parafii.

Fot. Marek Wałuszko/gdansk.pl