mobile

Wielkanocne tradycje znad morza

Ze świętami Wielkiej Nocy wiąże się wiele obrzędów i tradycji, które były lub wciąż są kultywowane. Zmartwychwstanie Chrystusa zalicza się do najważniejszych wydarzeń w kalendarzu chrześcijan.

Dagmara Gradolewska
TAGI
Wielkanocne tradycje znad morza

Nazwa Wielkanoc wywodzi się od nabożeństwa upamiętniającego Zmartwychwstanie Chrystusa, które odbywa się w nocy z soboty na niedzielę. Przypadają w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej równonocy i pełni księżyca, pokrywają się ściśle z terminem i treścią dawnych ludowych wierzeń, związanych z odnawianiem życia w naturze i cyklicznością przyrody. Tak jak Chrystus umarł i zmartwychwstał, tak i natura budzi się do życia.

Święta poprzedza Niedziela Palmowa, która otwiera Wielki Tydzień. Do kościoła zanosi się wówczas palmy, najczęściej zrobione z gałązek wierzby, ozdobionych wstążkami, bukszpanem i forsycją. Poświęcone palmy miały służyć do odganiania „złych mocy” w domu, czy miały chronić go również przed wszelkimi katastrofami. Obecnie palmy są wykonywane z różnych materiałów, to już zależy od wyobraźni twórcy. Najczęściej są bogato zdobione. Corocznie urządzane są konkursy na najpiękniejszą i największą palmę. Te najzdolniejsze przechowywano obok świętego obrazu w domu aż do kolejnych świąt. Rekordy dochodzą nawet do kilkunastu metrów! W wielu domach podczas wielkanocnego śniadania dla zdrowia łykano bazie z gałązek palmy, które były zwane „kotkami” lub „bagniątkami”.

Wielki Tydzień ma szczególne znaczenie, a jego obrzędy mogą zdecydowanie różnić się od tych w innych rejonach kraju. W Wielki Czwartek praktykowane jest tak zwane „wybijanie żuru” dla zaakcentowania kończącego się postu. Oznaczał również koniec spożywania żuru, który stanowił podstawę w jadłospisie w okresie całego postu. To wydarzenie było okazją do zalotów kawalerów do panien. Młodzi mężczyźni rozbijali gliniane garnki z żurem wymieszane z błotem i brudna wodą o progi domów, gdzie zamieszkiwały młode dziewczyny na wydaniu. Również tego samego dnia, chłopcy kręcili baty ze słomy i podchodzili do domów wdów i trzaskaniem batami zapowiadali ich ponowne zamążpójście.

Wielki Piątek jest dniem upamiętnienia śmierci Chrystusa na krzyżu. W kościele milkną dzwony. Powszechnym zwyczajem tego wydarzenia było trzykrotne obmywanie się o wschodzie słońca w bieżącej wodzie. Taka czynność miała zabezpieczać przed krostkami i gwarantować urodę. Tego dnia w kościołach ubiera się głównie groby pańskie, przy których następnie sprawuje się straż, zaś w domach na znak żałoby zasłaniano lustra, aby nikt z domowników przypadkiem się nie przyjrzał.

Wielka Sobota to czas poświęcenia pokarmów. Z reguły „święconkę” układa się w koszyczkach. Kiedyś tak przygotowane dary zanoszono do domów bogatych gospodarzy, gdzie przybywał ksiądz, święcąc je razem. Obecnie taki obrzęd odbywa się w kościołach. Na tradycyjną „święconkę” składają się takie produkty jak chleb, jaja, sól, biała kiełbasa, chrzan, babka drożdżowa i cukrowy baranek (kiedyś takie figurki wykonywano z masła) z czerwoną chorągiewką. Święconkę należy przykryć białą haftowaną serwetką, ozdobioną zielonym barwinkiem. W dzień poprzedzający niedzielę wielkanocną przygotowuje się cały dom, m.in. maluje się jaja, które mają symbolizować narodziny i ukryte siły witalne. Nazywa się je pisankami bądź krasznkami. Są zazwyczaj skromnie zdobione, najczęściej malowane na jeden kolor. Barwi się je głównie w łupinach cebuli lub korze dębu dla osiągnięcia kolorystyki od złocistej do ciemnobrązowej. Niekiedy na takich pomalowanych jajach wyskrobywano wzory ostrym narzędziem lub „pisano” woskiem. Tak przygotowywanymi jajami obdarowywano się wzajemnie podczas świąt. Przed świątecznym śniadaniem dzieli się jajkiem jak opłatkiem wigilijnym i składa życzenia pomyślności i zdrowia.

Poniedziałkowy zwyczaj polewania się wodą przybrał formę społecznej zabawy, stając się okazją do całorocznych rozrachunków pomiędzy chłopcami a dziewczynami. Kiedyś miał na celu kojarzenie małżeńskich par. Zabawa do dziś ma wielu sympatyków i w wielu miejscach wciąż jest kultywowana według starej formuły.

Święta Wielkiej Nocy są najważniejszym wydarzeniem dla chrześcijan. Czterdziestodniowy post ma przygotować wiernych do godnego przeżycia tego okresu. Ponadto ma na celu wyciszenie, przeanalizowanie swojego dotychczasowego życia i umiarkowanie pewnych rzeczy. To czas refleksji nad sobą, życiem i istotą ludzką. Należy go przeżyć jak najgodniej, aby móc z czystym sercem świętować Zmartwychwstanie Chrystusa.

KOMENTARZE

aktualności

więcej z działu aktualności

sport

więcej z działu sport

kultura i rozrywka

więcej z działu kultura i rozrywka

Drogi i Komunikacja

więcej z działu Drogi i Komunikacja

Kryminalne

więcej z działu Kryminalne

KONKURSY

więcej z działu KONKURSY

Sponsorowane

więcej z działu Sponsorowane

Biznes

więcej z działu Biznes

kulinaria

więcej z działu kulinaria

Zdrowie i Uroda

więcej z działu Zdrowie i Uroda