Muzeum Gdańska oraz Pomorski Fundusz Rozwoju podpisały umowę w ramach programu pożyczki miejskiej, dzięki której na prace ratunkowe i adaptacyjne zostanie przeznaczonych 15 milionów złotych. To drugie, po przyznanej w lipcu ubiegłego roku pożyczce rewitalizacyjnej w wysokości ponad 9 milionów złotych, wsparcie finansowe umożliwiające rewitalizację jednego z pięciu gdańskich Pomników Historii RP. Prace o łącznej wartości ok. 30 mln zł potrwają do 2024 r.

Twierdza Wisłoujście to jedyna nowożytna fortyfikacja morska dawnej Rzeczpospolitej, Pomorza i Gdańska. Zabytek sztuki militarnej i oddział Muzeum Gdańska jest też od 2018 r. jednym ze 109 Pomników Historii RP. Obszar Twierdzy Wisłoujście: Fortu Carre i otoczonego dwiema fosami Szańca Wschodniego wraz z rawelinem, liczy około 17 hektarów. Zwiedzającym udostępniania jest wieża wraz z punktem widokowym, dwa bastiony, dziedziniec oraz Dom Komendanta.

Sytuację mają zmienić dwie pożyczki ze środków unijnych przyznane na ratowanie zabytku, przyznane na łączną kwotę 26,5 miliona złotych oraz dodatkowe dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej w programie Południowy Bałtyk 2014-2020. Dzięki pozyskanym środkom rozpoczną się trwające trzy lata prace rewitalizacyjno-adaptacyjne. Po ich zakończeniu zwiedzającym zostaną udostępnione pomieszczenia o powierzchni ponad 1200 mkw. z nowymi salami wystaw stałych, przestrzeniami warsztatowymi, salami edukacyjnymi oraz aplikacjami w technologii rozszerzonej rzeczywistości.

Inicjatywę Muzeum Gdańska na Twierdzy Wisłoujście pozytywnie oceniają również przedstawiciele władz samorządowych. Wiesław Byczkowski, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego docenił wkład w rozwój oferty kulturalnej regionu oraz rewitalizacji jednego z najciekawszych obiektów Pomorza. Alan Aleksandrowicz, zastępca Prezydent Gdańska ds. Inwestycji, wskazywał na współzależność przekształceń na Wisłoujściu z inwestycjami i działaniami gdańskiego magistratu w Nowym Porcie.

Do ubiegłorocznego sezonu turystycznego oddział Muzeum Gdańska był czynny sezonowo. W 2021 r. obszar fortyfikacji wraz z Szańcem Wschodnim zamieni się w zamknięty plac budowy. Od lata 2022 r. obszar fortyfikacji ma być czynny całorocznie wraz z otwarciem Centrum Turystyczno-Archeologicznego wewnątrz położonych na Szańcu „koszar napoleońskich”. Inwestycja, w której znajdziemy sale wystawowe, warsztatowe oraz technologię rozszerzonej rzeczywistości powstanie dzięki projektowi ArchaeoBalt i dofinansowaniu unijnemu w ramach programu Interreg Południowy Bałtyk 2014-2020 oraz wsparciu celowemu Gminy Miasta Gdańska na kwotę 2,5 mln zł.

Ze środków przyznanej w tym roku pożyczki miejskiej oraz ubiegłorocznej pożyczki rewitalizacyjnej ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Muzeum Gdańska zrewitalizuje i udostępni pochodzący z pocz. XX w. hangar znajdujący się naprzeciwko fortu, którego właścicielem jeszcze parę lat temu był Uniwersytet Gdański. W 2024 r. znajdziemy w nim całoroczną wystawę o gdańskich jednostkach wojskowych, restaurację oraz Centrum Obsługi Turystów. Przed fortyfikacją powstaną również dwa parkingi przygotowane z myślą o zmotoryzowanych turystach i rowerzystach.

Choć niewidoczny gołym okiem, to najważniejszy zakres prac zostanie przeprowadzony wewnątrz serca fortyfikacji, w dwóch położonych od wschodu bastionach: Ostrorogu i Południowo-Wschodnim oraz wzdłuż północnego muru oporowego wraz z Bastionem Artyleryjskim. Działania mają charakter ratunkowy, a ich realizacja oddali widmo zawalenia się części zabytku do fosy wewnętrznej wskutek działań wody oraz warunków atmosferycznych. Mimo przeprowadzenia prac oba bastiony zostaną wyłączone zimą ze zwiedzania ze względu na hibernowanie w ich wnętrzach chronionych gatunków nietoperzy.

Prace rewitalizacyjno-adaptacyjne obejmą również Wieniec: przyziemie i domki oficerskie oraz wnętrza wieży. W pomieszczeniach o łącznej powierzchni ponad 750 mkw. zostanie przygotowana wystawa o życiu codziennym załogi fortyfikacji w czasie wojny i pokoju w okresie XVII-XIX w. Niektóre z przestrzeni mają być w pełni funkcjonalne i odtworzone na podstawie nowożytnych dokumentów, np. kuchnia, niektóre z kwater, a nawet… cele dla więźniów.

Ponowne, całoroczne i pełne otwarcie Twierdzy Wisłoujście wraz z wnętrzem fortu nastąpi dopiero w 2024 r. Do zabytkowej fortyfikacji, przystosowanej do zróżnicowanych potrzeb odbiorców, wejdziemy fizycznie i wirtualnie. Po przeprowadzeniu pełnego zakresu prac Muzeum będzie starało się pozyskać środki na dalszą rewitalizację Szańca Wschodniego.

Fot. Dariusz Kula/Muzeum Gdańska