Jesteś Sceptykiem, Marzycielem, a może należysz do grupy Zamożnych? Czy wiesz, jak postawy wobec pieniędzy przekładają się na to, w jaki sposób dysponujesz swoimi środkami na koncie, jak podchodzisz do płatności bezgotówkowych oraz czy zdecydowanie wybierasz gotówkę zamiast karty płatniczej? Z badania pt. „Postawy Polaków wobec form płatności”, przeprowadzonego na zlecenie eService wynika, że postawy Polaków dzielą się na sześć bardzo złożonych segmentów, określających postawy zarówno wobec form płatności, jak i czynności związanych z zarządzaniem domowym budżetem.

Główną ideą badania, które we wrześniu tego roku zostało przeprowadzone przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinie, było zbadanie świadomości Polaków względem obrotu bezgotówkowego oraz innych form płatności – mówi Joanna Seklecka, Prezes Centrum Elektronicznych Usług Płatniczych eService. W wyniku analizy okazało się, że ponad połowa Polaków preferuje płatności bezgotówkowe. W transakcjach elektronicznych respondenci cenią sobie przede wszystkim innowacyjność, nowoczesność, wygodę i oszczędność czasu – dodaje Seklecka.

W badaniu pojawiły się ciekawe pod względem społecznym informacje, dotyczące podejścia Polaków do różnych form płatności. Wyłoniono aż 6 segmentów, na które podzielili się respondenci. Są to (w kolejności od najmniej do najbardziej bezgotówkowych): Królowie Życia, Sceptycy, Marzyciele, Gospodarni, Optymalni oraz Zamożni.

Punktem wyjścia do wydzielenia tych sześciu typów był hierarchiczny model postaw wobec pieniędzy, opracowany przez psycholog ekonomiczną dr hab. Grażynę Wąsowicz-Kiryło – mówi Dorota Zaborska, Project Manager instytut badawczy ARC Rynek i Opinia. – Okazało się, że nasze postawy wobec pieniędzy są związane z tym, jakie preferujemy formy płatności i jak je postrzegamy – dodaje Zaborska

Królowie Życia

Królowie Życia wydają gotówkę szybko i bez kontroli, często bez zastanowienia kupując to, co chcą. To częściej osoby z najmniejszych miast, pracujące dorywczo. Mają negatywny stosunek do usług bankowych, stąd też w najmniejszym stopniu wiedzą, ile mają pieniędzy na koncie. Zajmowanie się pieniędzmi, liczenie ich oraz rozmawianie o nich sprawia im jednak przyjemność. Z drugiej strony, mają oni największe trudności z oszczędzaniem.

Królowie Życia to grupa, która w największym stopniu preferuje gotówkę, a także, w stosunku do innych segmentów, częściej deklaruje brak karty płatniczej.

Sceptycy

Ta grupa nie lubi inwestować, ani zajmować się pieniędzmi. Nie ufa instytucjom finansowym twierdząc, że pieniądze lepiej trzymać w domu. Wśród Sceptyków częściej spotkamy osoby w wieku 45 – 55 lat i pracujące dorywczo lub bezrobotne, co wpływa na ich niższe dochody i skromny standard życia. W związku z tym, mają one najbardziej negatywny stosunek do usług bankowych, nie lubią mieć do czynienia z pieniędzmi i nie lubią o nich rozmawiać. Taki sam odsetek osób z tego segmentu preferuje płatności gotówką i bezgotówkowe.

Marzyciele

To najmłodsza grupa w wyodrębnionych segmentach. Są to osoby w wieku od 18 do 24 lat, najczęściej uczniowie, studenci, często zależni finansowo od rodziców. Twierdzą, że chcą mieć dużo pieniędzy, ale póki co nie mają takiej możliwości. Nie gospodarują na poważnie swoim majątkiem, choć lubią myśleć o pieniądzach i mieć z nimi do czynienia. Doskonale orientują się, ile środków mają na koncie. Marzyciele preferują płatności bezgotówkowe, chociaż często nie mają możliwości korzystania z nich. Może wymuszać to na nich ogólnie przyjęta i nadal silna w polskim społeczeństwie forma przekazywania młodym ludziom pieniędzy (prezentów czy kieszonkowego) w formie gotówki.

Gospodarni

Są nimi najczęściej osoby starsze, przebywające na rencie lub emeryturze. Zdarza się im niemal natychmiast wydawać wszystkie pieniądze, które otrzymają. Mają ograniczony budżet i muszą jakoś wiązać koniec z końcem. Co ciekawe, Gospodarni preferują płatności bezgotówkowe (aż 53% z tego segmentu wybiera płatność kartą), jednak najczęściej nie mają możliwości korzystania z tej formy. Nie lubią myśleć o pieniądzach, a zajmowanie się finansami sprawia im najmniejszą przyjemność, co wynika z braku zasobów. Ich codzienność wymusza na nich bardzo oszczędne i przemyślane gospodarowanie budżetem. To najmniejszy i najmniej wyrazisty segment badania.

Optymalni

Optymalni stanowią największą grupę wśród badanych– należy do niej co czwarty Polak. Świadomie zarządzają swoimi pieniędzmi – oszczędzają, chętnie korzystają z programów lojalnościowych i promocji, planują swoje wydatki i inwestują kapitał. Cenią również swobodę wyboru, stąd nie odrzucają żadnej formy płatności, jednak zdecydowanie częściej preferują płatności bezgotówkowe. Mają również najbardziej pozytywny stosunek do usług bankowych. Myślenie o finansach sprawia im zdecydowanie największą przyjemność. Na preferencje w wyborze metody płatności może wpływać fakt, że ta grupa częściej mieszka w dużych miastach, w których jest większy dostęp do terminali płatniczych czy bankomatów. Co za tym idzie – mają więcej możliwości skorzystania z płatności mobilnych.

Zamożni

To dojrzała grupa, którą w większości stanowią osoby w wieku 35 – 44 lat. Zamożni najczęściej kontrolują swoje wydatki. Są przekonani o tym, że pieniądze są tylko środkiem do celu. Osoby z tego segmentu nie muszą bez przerwy myśleć o finansach, ani się nimi przejmować. Grupa Zamożnych to osoby lepiej wykształcone, mające stałą pracę oraz relatywnie najwyższe dochody. Postrzegają swoją sytuację finansową jako stabilną. Zdecydowanie preferują płatności bezgotówkowe – wyjście z domu bez gotówki nie stanowi dla nich problemu, bo rzadko z niej korzystają, a większość z nich ma przy sobie co najmniej jedną kartę płatniczą. Doskonale wiedzą, ile mają pieniędzy na koncie i ile gotówki w portfelu. Nie mają problemów z oszczędzaniem. Pomimo obiektywnie dobrej sytuacji materialnej, nie lubią myśleć o pieniądzach – są skupieni na innych rzeczach.

Skąd takie różnice?

Wpływ na złożoność postaw Polaków wobec pieniędzy ma wiele czynników. Jednym z nich może być poziom wiedzy na temat możliwości płatności bezgotówkowych i znajomość tych metod. Kolejnym aspektem jest różnorodna demografia grupy oraz przyzwyczajenia poszczególnych osób. Nie bez znaczenia jest także dostępność różnych form płacenia – np. brak terminali w małych sklepach w mniejszych miejscowościach, czy tak popularne w Polsce obdarowywanie młodych ludzi gotówką w

formie prezentu czy kieszonkowego. Nie przez przypadek główny powód korzystania z gotówki brzmiał: „bo nie da się inaczej”.

Świadomość Polaków rośnie

Badania pokazały, że świadomość Polaków wobec form płatności rośnie. Badani wymieniali średnio powyżej trzech różnych możliwości (np. płatność kartą, gotówką, telefonem czy przelewem). Coraz więcej osób posiada wiedzę i korzysta z innych form niż gotówka. Szczególnie dotyczy to Polaków otwartych na innowacje, korzystających z nowych technologii i żyjących w cyfrowym świecie. Należy jednak pamiętać o tych na granicy wykluczenia cyfrowego i społecznego – czyli osobach starszych, emerytach i rencistach. Ich wiedza na temat różnych form płatności jest czasami szczątkowa. Z tego powodu należy położyć duży nacisk na edukację tej grupy i na wprowadzanie jej w bezgotówkowy świat. Warto wykorzystać otwartość polskiego społeczeństwa na nowinki technologiczne, aby zachęcić Sceptyków bądź ułatwić Marzycielom korzystanie z zalet nowoczesnych form płatności.

Badanie zostało przeprowadzone we wrześniu br. przez instytut badawczy ARC Rynek i Opinia na zlecenie eService. Wykorzystano technikę CAWI (Computer Assisted Web Interview) na panelu internetowym będącym własnością ARC Rynek i Opinia (www.epanel.pl), posiadającym ok. 55 tysięcy panelistów. Badania objęły 1000 osób w wieku 18 – 55 lat. Struktura do badania przygotowana została na podstawie danych z Diagnozy Społecznej (2015 r.).

Fotografia: NBP