Narastająca fala zmian-czyli od paleniska do kuchni zabudowanej

Jest wielce prawdopodobne, iż obecnie tak  ci z nas ,którzy w ogóle nie gotują. Jak i ci , którzy  gotują  w dzisiejszych zabudowanych, wyspowych kuchniach nie zdają sobie sprawy jak bardzo pomieszczenie owo uległo zmianie. Choćby na przestrzeni ostatnich stu lat. I jak wiele  zamieszkujących je sprzętów odeszło już w niepamięć.

Wiek XIX to w polskiej kuchni właściwie czas nieustannych ( r)ewolucji. Dzięki wpływom kuchni południowej Europy, sławiąca naszą dotychczasową kuchnię pikantność ulega znacznemu złagodzeniu. Już od końca wieku XVIII. Poprzez czas wojen napoleońskich i dalej. Pojawiają się np. lekkie sałaty i sosy. Szeroko upowszechnia się również zwyczaj wydawania potraw po kolei, a nie jak w wiekach wcześniejszych wszystkiego od razu.

Gotowanie dla całego (mieszczańskiego lub szlacheckiego domu ) przechodzi stopniowo z rąk wynajętego kucharza-najlepiej Francuza w ręce i nadzór pani domu kierującej pracą kucharki i podkuchennych.

W latach trzydziestych XIX wieku pojawiają  się tzw. kuchnie angielskie. Czyli używana jeszcze przez moją Babcię kuchnia z fajerkami. Nie oznacza to wcale, że ten postęp techniczny był szybki –jeszcze w latach siedemdziesiątych wieku XIX można na wsi znaleźć gospodarstwa domowe z otwartą kuchnią czyli paleniskiem.

Nowoczesność-czyli specjalizacja

Pojawienie się kuchni płytowej- zwanej  plitą witane jest bez entuzjazmu. Zbyt rozgrzane pękały w kontakcie z zimną wodą i śmierdziały jeśli stopił się na nich przypadkowo tłuszcz.

Na kuchennej arenie pojawiają się naczynia o szerokim i płaskim dnie. Zaistniał się też ówczesny „sprzęt AGD” maszynki do kręcenia lodów, młynki, makinetka, imbryk do herbaty. Ceramiczne formy do ciast i pasztetów. Wyciskarki do soków i wagi kuchenne. Łyżki cedzakowe i wazowe. W kuchni chłopskiej pojawia się maselnica na korbkę zwana kierzanką. Oraz żeliwny przodek dzisiejszego szybkowaru.

Można więc zaryzykować tezę, że coraz szybciej następuje proces specjalizacji obróbki żywności z udziałem coraz większej ilości sprzętu.

Przed erą lodówki upowszechniają się niewielkie przydomowe lodownie. Kawa, która do mniej więcej połowy XIX wieku zakończy swój triumfalny pochód w miastach. I oprócz tego, że serwowana w kawiarniach jest palona i przyrządzana w domach, już pod koniec wieku z tych domów zniknie. Choćby za sprawą pierwszej polskiej palarni kawy „Pluton”. Założonej w roku 1882 przez Tadeusza Tarasiewicza.

Powoli w zapomnienie w miastach odchodzić będzie piec chlebowy. Pojawi się za to …wibrator do przyrządzania koktajli. Wraz ze wcześniej nieznanym posiłkiem jakim jest podwieczorek.

Stara przestrzeń po nowemu

Zmianom ulega także umiejscowienie kuchni i obszarów z nią związanych. Ostatecznie na stałe znajduje swe miejsce wewnątrz domu. Nawet w magnackich rezydencjach. Kredens będący pokojem w, którym trzyma się przyprawy, dodatki do potraw i naczynia. A także miejscem, z którego wydaje się posiłki. Pod koniec wieku stanie się pojedynczym meblem umieszczonym w kuchni.

Dziewiętnastowieczną racjonalizatorką kuchennej przestrzeni będzie Amerykanka Catherine Beecher wieszcząca zniknięcie z mieszczańskich domów służby.

Tym niemniej model kuchni jako pomieszczenia z ciągiem sprzętów ułatwiających szybsze przygotowanie posiłków pojawi się wraz z tzw. kuchnią frankfurcką zaprojektowaną przez Margarete Schütte-Lihotzky, stanie się to jednak dopiero w roku 1927.

źródło fotografii: zszywka.pl