„Dźwięki pierwotne” to pierwsza wystawa w Oddziale Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku, która wykorzystuje przestrzeń całego budynku, a także ogródek przymuzealny.

Na potrzeby ekspozycji powstały oryginalne instalacje dźwiękowe, wypożyczono wyjątkowe eksponaty i zabytkowe, często już nieznane instrumenty muzyczne. Przygotowany został soundtrack wystawy stałej Oddziału, który wzbogaci ekspozycję o antropologiczno-muzykologiczną opowieść o nieistniejącym już świecie. Do zespołu tworzącego projekt zostali zaproszeni badacze etnomuzykolodzy, muzycy oraz artyści współcześni, wszystko po to, by stworzyć interaktywną, odbieraną wieloma zmysłami wystawę, która pozwoli wejść w sferę dźwięków i poznać sekrety polskiej muzyki ludowej. Zachęca do aktywnego uczestnictwa: słuchania, grania i tańczenia!

Kuratorzy: Anna Ratajczak-Krajka, Krystyna Weiher-Sitkiewicz, Waldemar Elwart

 Termin: 17 maja – 31 grudnia 2019

Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku
ul. Cystersów 19, 80-330 Gdańsk

 Wystawa „Dźwięki pierwotne” przybliża fenomen dźwięku w kulturze, jego ewolucji, funkcji i ról. Temat ten został ukazany na trzech poziomach: dźwięków naturalnych, muzyki ludowej wyrastającej z dźwięków pierwotnych oraz wtórnego zainteresowania muzyką tradycyjną, inspiracji i jej przetwarzaniu przez współczesnych artystów.

 Pierwszy poziom jest poświęcony relacji dźwięków człowiek – natura, a więc naśladowaniu dźwięków natury, naturalnym instrumentom (patyki, kamienie, źdźbła traw), dźwiękom pracy ludzkiej, wpływowi dźwięków na ciało, sygnałom oraz dźwiękom magicznym. To wokół tej problematyki – dźwięków pierwotnych – jest osnuta koncepcja wystawy i placu zabaw dla dzieci. Oprócz szumu drzew i strumyka tematem są między innymi pejzaże dźwiękowe dziewiczego krajobrazu, utracona równowaga dźwięku i ciszy czy melodia wsi. Nie sposób pominąć kwestii siły ludzkiego brzmienia w świecie naturalnych dźwięków, wszak przez wiele wieków najgłośniejszym słyszalnym sztucznym dźwiękiem było bicie dzwonu czy złowrogie huki armat.

Drugi, najobszerniejszy poziom wystawy, dotyczy szeroko rozumianej polskiej muzyki ludowej. Celem wystawy jest uchwycenie pejzażu dźwiękowego dawnej wsi, zdefiniowanie polskiej muzyki ludowej, ukazanie jej charakterystycznych elementów (w zależności od regionu i grup etnicznych), funkcji, ewolucji, bogactwa instrumentów muzycznych, wreszcie – twórców i muzyków. Ta część wystawy jest poświęcona następującym relacjom: muzyka a obrzędy, muzyka a religijność, muzyka a życie codzienne. Wydarzenia ze sfery sacrum i profanum. Wystawa porusza także temat więzi człowieka z instrumentem (i muzyków, i twórców), a także wizerunku muzyka, jego roli w społeczeństwie, pełnionych funkcji intensywności doznań muzycznych. Na koniec zainteresowani mogą się zapoznać z historią badań nad dźwiękiem, nagrań terenowych czy archiwaliami.

Trzeci poziom tematyczny wystawy stanowi próbę ukazania wpływu muzyki na kompozytorów klasycznych i popularnych oraz współczesnych artystów audiowizualnych, jak również pokazania analogii między muzyką wsi a jazzem i bluesem, opartej o fenomen improwizacji.

 Wystawie towarzyszy książka dla dzieci "Brzdęk. Jak złapać dźwięk" autorstwa Pawła i Piotra Sitkiewiczów z ilustracjami agata królak. // Premiera książki Brzdęk! Jak złapać dźwięk

Dodatkowo, zapraszamy na październikową konferencję naukową, a także sympozja popularnonaukowe, wykłady, spotkania oraz prelekcje. Projekt wzbogaci specjalnie przygotowany program edukacyjny, dostosowany do odbiorców w różnym wieku, adresowany zarówno do grup zorganizowanych, jak i rodzin, seniorów, młodzieży i dzieci. Dzięki bogatemu programowi koncertów przez cały czas trwania wystawy Oddział Etnografii będzie rozbrzmiewał muzyką ludową, klasyczną i współczesną.

Opieka merytoryczna:
prof. dr hab. Zbigniew Jerzy Przerembski
dr Robert Losiak

Artyści:
Marcin Dymiter aka emiter
Sylwester Galuschka & Konrad Gustawski & Wojciech Wilk
Julie Myers & Simone Rose & Paweł Nowicki & Natalia Kasperczyk (koordynacja Lucyna Kolendo)
Florian Tuercke
Wojciech Zieliński

Aranżacja wystawy: Grupa GDYBY
Opracowanie graficzne: Anita Wasik
Ilustracje: Hania Kmieć

Eksponaty użyczyli:
Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu
Państwowe Muzeum Etnograficzne
Jerzy Gogacz | www.muzeumfonografii.eu

Patronat honorowy:
Mieczysław Struk
Instytut Muzyki i Tańca

Współpraca:
Instytut Sztuki PAN
Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Instytut Muzyki i Tańca
Polskie Radio
Narodowe Archiwum Cyfrowe
Fundacja Muzyka Odnaleziona
Stowarzyszenie „Z Siedzibą w Warszawie”