Na terenie Gdańska powstają coraz to nowsze inwestycje, które mają na celu, między innymi,usprawnienie funkcjonowania infrastruktury drogowej, czy zabudowanie niezagospodarowanych terenów. Jednak mało kto zdaje sobie sprawę, jak znaczące są kolejne prace budowlane w odkrywaniu dawnych, a zapomnianych już zabytków dawnego miasta.

Gdańsk fortyfikacjami stoi

Gdy władze miasta wiosną zeszłego roku zadecydowały o rozpoczęciu prac przy budowie nowego wiaduktu na Biskupiej Górce, nikt nie spodziewał się odkrycia na tak dużą skalę. Wykonawca odsłonił pochodzące z XVII wieku kazamaty Bastionu Wiebego i fragmenty pochodzącej ze średniowiecza Baszty Nowej. Były to znaczące elementy fortyfikacji obronnej starego miasta, Pod koniec XIX wieku wraz z nowymi technikami militarnymi postanowiono teren zniwelować, a bastiony rozebrać. Dlatego mało kto spodziewał się, że zachowała się w bardzo dobrym stanie kazamata budowli, w przeciwieństwie do odkopanego w trakcie budowy centrum Forum Gdańsk bastionu „Kot” przy ulicy Okopowej.

Mimo, że znalezisko nie było dla zespołu archeologicznego zaskoczeniem, gdyż przypuszczali, że na tym obszarze mogą znajdować się pozostałości po dawnych murach obronnych miasta, to dzięki temu odkryciu zyskali oni pewność, że stare gdańskie fortyfikacje nie były poddane pełnej rozbiórce, jak wcześniej przypuszczano, a jedynie zasypywane.

W świetnym stanie wydają się być ceglane wnętrza odkrytej kazamaty - znajdujące się pod ziemią tunele liczą co najmniej kilkanaście metrów długości.

Odkrycie okazało się na tyle spore, że konieczne było wprowadzenie do projektu inwestycji zmian,mających na celu zachowanie i wyeksponowanie zabytkowych części.

40.000 drogocennych przedmiotów

Niespełna 3 lata temu, pod koniec maja 2016 roku, w ramach badań ratunkowych przed powstaniem nowej inwestycji firmy Energa, rozkopano sporych rozmiarów plac pomiędzy ul. Górka, a ul. ks. Rogaczewskiego. Na dnie wykopaliska odkryto fundamenty kilkunastu kamienic zniszczonych w 1945 roku, a pośród nich dziesiątki tysięcy drobnych przedmiotów datowanych na okres Wolnego Miasta Gdańska. W skład zbioru weszły, między innymi,monety, porcelanowe figurki, fragmenty naczyń ceramicznych, szkła fajek, kafle piecowe, przedmioty metalowe i odważniki. Jednym z najciekawszych odkryć był zwalony piec kaflowy z XVIII wieku oraz fajka ze znakami wolnomularskimi. To wymienione na końcu nie zaskoczyło badaczy, gdyż niedaleko tego miejsca znajdowała się dawniej loża masońska. Z informacji przekazanych przez przewodniczącą grupy archeologicznej, dr Joannę Dąbal z Uniwersytetu Gdańskiego, obszar ten był niegdyś bogatą dzielnicą, której przeznaczenie zmieniało się z upływem czasu. Z odsłoniętych etapów zagospodarowania terenu uzyskano informację, że od XV wieku była tu piaskownia, od XVI i XVIII wieku zaplecze, niezachowanego obecnie, bastionu Sandgrube, a następnie dzielnica mieszkalna z zespołem kamienic.

Odkrycie, którego miało nie być

 Do reliktów Młodego Miasta, założonego pod koniec XIV wieku przez Krzyżaków, dotarli wiosną 2018 roku archeolodzy z firmy Glesum. Badania również w tym przypadku poprzedzały budowę nowej inwestycji. Nie spodziewano się jednak tak spektakularnego odkrycia, gdyż przede wszystkim nie znano faktycznej lokalizacji miasta oraz uznano, że nie zachowały się żadne ruiny tego średnowiecznego miasta. Zgodnie z historią Młode Miasto (Junge Stadt Danczk) założyli Krzyżacy w 1380 roku, a na jego obszarze znajdowały się m.in. dwa szpitale, a także kościół św. Bartłomieja i budynek klasztoru karmelitów.

W 1455 miasto zostało rozebrane z związku z dotkliwą klęską zakonu w wojnie trzynastoletniej.

Zespół badaczy poinformował,że odkryte relikty to zapewne jeden budynek mieszkalny z dwoma piecami oraz cztery podwórka z latrynami i to z tej części pochodzi najwięcej wydobytych przedmiotów takich, jak ozdoby, aplikacje, pierścionki, monety,wyroby ceramiczne oraaz liczne fragmenty skórzanego obuwia. Odkryty teren, jak przypuszczają archeolodzy, to najprawdopodobniej obrzeże  Młodego Miasta, a zabudowa ciągnęła się w kierunku dzisiejszych terenów stoczniowych, na co wskazują wcześniejsze wykopaliska przy okazji powstawania ECSu czy budynku Tryton.

Niewątpliwie każde nowe odkrycie archeologiczne w Gdańsku pozwala na pozyskiwanie wiedzy dotyczącej fascynujących dziejów tego historycznego miasta. Mimo licznych sporów i debat o kształt i rozwój nowych inwestycji, to właśnie one są siłą napędową do dzisiejszych badań archeologicznych i wydobywania spod powierzchni ziemi zabytkowych i bezcennych perełek, które   pozwalają stopniowo odkrywać coraz to nowsze szczegóły dotyczące historii Gdańska.