W piątkowy wieczór podczas uroczystej gali poznaliśmy laureatów Nagrody Literackiej Gdynia. Statuetki gdyńskich Kostek Literackich zdobyli eseistka Urszula Zajączkowska, poeta Tomasz Bąk, prozaiczka Dorota Kotas oraz tłumacz Piotr Sommer. Finał konkursu odbył się tradycyjnie w Muzeum Emigracji.

Nagroda Literacka Gdynia to tradycyjnie cztery kategorie i łącznie dwudziestu nominowanych autorów. Kapituła konkursu stanęła przed trudnym wyzwaniem, jednak po licznych naradach podjęła werdykt.

W kategorii eseistyka nagrodę otrzymała Urszula Zajączkowska za esej „Patyki, badyle" (Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019). Nagrodą uhonorowany został również tomik poezji „Bailout” (Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2019), autorem którego jest Tomasz Bąk. Najlepsza wśród prozaików okazała się Dorota Kotas – autorka powieści „Pustostany” (Wydawnictwo Niebieska Studnia, Warszawa 2019). W kategorii przekład na język polski gdyńską Kostkę Literacką zdobył Piotr Sommer za tłumaczenie książki „Co robisz na naszej ulicy” (Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2019), autorstwa Charlesa Reznikoffa.

Każdy z laureatów otrzymał w statuetkę Kostki Literackiej oraz nagrodę finansowe w wysokości 50 tysięcy złotych. Kapitule Nagrody Literackiej Gdynia przewodniczyła prof. Agata Bielik-Robson. Do konkursu zgłoszono aż 537 książek, co jest rekordem w piętnastu latach istnienia konkursu.

 

ESEJ

Patyki, badyle, Urszula Zajączkowska, Wydawnictwo Marginesy, Warszawa 2019

O autorce:
Urszula Zajączkowska – poetka, botaniczka, artystka wizualna i muzyk, adiunkt w Samodzielnym Zakładzie Botaniki Leśnej SGGW w Warszawie. Studiuje wzrost, anatomię i ruchy roślin. Bada ich aerodynamikę oraz biomechanikę. Jej debiutancki tomik poezji „Atomy” był nominowany do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w 2015 roku. W tym samym roku, wraz z grupą artystów, stworzyła projekt artystyczny Cambium Killers, który jest wyrazem sprzeciwu wobec punktowego systemu oceny w nauce. W 2016 roku nagrała film „Metamorphosis of Plants”, powstały z inspiracji dziełem J.W. Goethego pod tym samym tytułem. Jest to ekspresja na podstawie naukowych nagrań ruchów roślin powiązana z tańcem solisty Baletu Narodowego - Patryka Walczaka. Film wygrał Scinema Festival of Science Film w kategorii najlepszy film eksperymentalny/animacja. W 2017 roku Zajączkowska została finalistką FameLab, konkursu popularyzatorskiego dla naukowców, organizowanego przez Centrum Nauki Kopernik i British Council. Na początku 2017 roku ukazał się tom minimum, nagrodzony Nagrodą Kościelskich, za który również nominowano ją do Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w kategorii książka roku oraz do Orfeusza – Nagrody Poetyckiej im. K.I. Gałczyńskiego.

O książce:
W ludzkim rozumieniu rośliny są tłem naszego życia. Ozdobą lub pokarmem. Nie myśli się o nich jak o bogatym świecie niezależnych istot, które odznaczają się niezwykłą wrażliwością, zdolnością do przekształcania własnych ciał i które istniały na długo przed tym, zanim pojawił się na ziemi jakikolwiek ssak.
„Patyki, badyle” to spotkanie człowieka z wnętrzem ciał roślin, z ich językiem widocznym w budowie liści, łodygach i korzeniach. Takiej opowieści jeszcze nie było.
 

POEZJA

Bailout, Tomasz Bąk, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2019

O autorze:
Tomasz Bąk – autor trzech książek z wierszami i jednoaktówki „Katedra”. Laureat Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w kategorii debiut za tom „Kanada” oraz Poznańskiej Nagrody Literackiej – Stypendium im. Stanisława Barańczaka za tom „Utylizacja. Pęta miast”. Mieszka w Tomaszowie Mazowieckim.

O książce:
„Bailout” to poemat postpoetycki. Nie przynosi ogólnej krytyki pieniężnego rozumu, obraca się jednak z rozmachem w środowisku naturalnym współczesnych machinacji systemu, z jego globalnie panującą inżynierią finansową, która przesądza o tym, jak z dnia na dzień żyjemy. Kryzys 2007–2010, okolicznościowa pobudka utworu, wywołuje szereg „wstrząsów wtórnych” – reperkusji, spostrzeżeń i refleksji, które przybliżają „obłędny taniec alchemicznych upiorów” (jak ruch w interesie samego pieniądza widział Marks).
 

PROZA

Pustostany, Dorota Kotas, Wydawnictwo Niebieska Studnia, Warszawa 2019

O autorce:
Dorota Kotas - studiowała socjologię stosowaną i antropologię społeczną w Instytucie Stosowanych Nauk Społecznych na Uniwersytecie Warszawskim. Obecnie robi specjalizację z animacji kultury w Instytucie Kultury Polskiej UW. Jej debiutancka książka „Pustostany” ukazała się nakładem wydawnictwa Niebieska Studnia w grudniu 2019 roku. Autorka jest laureatką wielu konkursów, m.in. na reportaż o sytuacji osób LGBT+ w małych miastach w Polsce czy na tekst dotyczący różnorodności „Palma warszawska. Drzewo poznania swojego i obcego”, realizowanego przez Stowarzyszenie Filmowe Dziki Bez. Zajęła pierwsze miejsce w konkursie dla młodych dziennikarzy im. Z. Moszkowicza. Brała też udział w licznych projektach teatralnych i artystycznych. Lubi siedzieć na dachu i jeść czereśnie. Chciałaby, żeby tak wyglądała jej przyszłość.

O książce:
W „Pustostanach” na Grochowie wiele się dzieje: ktoś odbiera korespondencję, opiekuje się roślinami, zostawia jedzenie na stole. Po śmierci trwa życie – jakby nikt nie umarł, tylko na chwilę wyszedł po zakupy na bazar. Śmierć jest bezpieczna i wydarza się mimochodem. W na wpół magicznej rzeczywistości jest też miejsce na lęk, samotność, trudności adaptacyjne, czułość i poczucie humoru. To surrealistyczna historia o mieszkaniu w starym domu w Warszawie – strasznie dziwnym mieście – w domu z widokiem na kulę ziemską. A także o tym, czym można się pożywić w domach zmarłych sąsiadów, jak się czuje pani w kiosku „Ruchu” i kto kradnie spod domów azalie. Jedna z bohaterek postanawia zamieszkać w wannie, bo jest jej smutno w stolicy. Wbrew pozorom to bardzo wesoła i pouczająca książka. Można się z niej dowiedzieć, jak powstaje człowiek albo z czego ugotować w Polsce smaczną zupę.
 

PRZEKŁAD 

Piotr Sommer, Co robisz na naszej ulicy, autor oryginału Charles Reznikoff, Wydawnictwo WBPiCAK, Poznań 2019

O autorze:
Piotr Sommer - pisze wiersze (opublikował kilkanaście książek poetyckich, m.in. wybór „Po ciemku też”), tłumaczy wiersze (ostatnio książki Charlesa Reznikoffa i Kennetha Kocha) i pisuje o wierszach: szkice „Smak detalu”, „Po stykach”, tom rozmów „Ucieczka w bok”. Jego antologia „O nich tutaj. Książka o języku i przekładzie” zawiera najcelniejsze polskie eseje z „Literatury na Świecie”, a antologia „O krok od nich” – przekłady z najbardziej znanych poetów amerykańskich. Wiosną 2020 roku ukazała się „Kolekcja wiosenna” - nowy zbiór jego szkiców o poezji.

O książce:
„Co robisz na naszej ulicy” - ten wybór, to wiele książek w jednej. Są obserwacje przechodnia opisującego ulice Nowego Jorku. Ten przechodzień – obserwator patrzy chłodnym okiem na spektakl życia i śmierci: „Obcy jak ptak/słucham szczebiotu współziomków”, bo „Sam jestem milczącym psem, co biegnie dalej”. Ale chłód obserwacji łączy się z czułością, którą wydobywa właśnie muzyka tych wierszy. I jest inny nurt – żydowski, biblijny. W dłuższych poematach pojawiają się też opowieści o przeszłości – choćby wstrząsające obrazy z historii Stanów Zjednoczonych.

 

 

Źródło: UM Gdynia