7 i 8 grudnia w Europejskim Centrum Solidarności odbyła się konferencja „Edward Abramowski. Od solidarności do spółdzielczości” z okazji stulecia śmierci tego nieco zapomnianego filozofa. Abramowski był najważniejszym polskim teoretykiem spółdzielczości. Konferencja miała status naukowy, jednak wyszła poza czysto akademicką formułę. Miała charakter otwarty, każdy mógł na nią przyjść.  

Konferencję otwierał referat jednej z najważniejszych współczesnych badaczek spółdzielczości, Zofii Chyry-Rolicz, który wprowadzał w myśl społeczną, filozoficzną i psychologiczną bohatera konferencji. Kolejny referent, Filip Brzeźniak skupił się na problematyce oddolnego instytucjonalizmu uznając analizy Abramowskiego w tej materii za pionierskie wobec socjologii Pierre’a Bourdieu. Adam Duszyk przedstawił postać ucznia Abramowskiego i teoretyka spółdzielni pracy, Jan Wolskiego. W oparciu o koncepcje Wolskiego działał od roku 1948 Gdański Portowiec – największa spółdzielnia pracy w Europie, którą znacjonalizowano w 1950 roku. Filip Karol Leszczyński w swoim referacie starał się odpowiedzieć na pytanie czy Abramowski był utopistą w oparciu o definicje Jerzego Szackiego i Jerzego Sorela, a także na ile możliwy do spełnienia jest dziś program Abramowskiego. Arkadiusz Peisert omawiał koncepcję demokratyczności w spółdzielniach mieszkaniowych. Aleksandra Bilewicz porównała myśl Abramowskiego do dorobku teoretycznego węgierskiego intelektualisty Karla Polanyi’a, również czerpiącego z myśli spółdzielczej.

Po referatach odbyły się 2 panele dotyczące spółdzielni spożywczych i ekologicznej żywności na których wystąpili spółdzielcy z kooperatywy wawelskiej, żuławskiej, „Na zdrowie”, „Dobrze”, „PokoSpokoo”, „Bioeden”. Dzień skończył się warsztatami o spółdzielczości powadzonymi przez Wojtka Mejora z Kooperatywy Spółdzielczej „Dobrze”, gdzie przedstawiciele różnych środowisk dyskutowali jak można wesprzeć kooperatywizm. Pojawiły się różne głosy odnośnie praktyki spółdzielczej: jedni postulowali wsparcie spółdzielczości przez państwo, inni zmianę prawa. Byli też tacy, którzy nie dostrzegali potrzeby zmian w prawie odnośnie spółdzielczości.

Drugi dzień konferencji rozpoczął referat, jednej z najważniejszych współczesnych badaczek Abramowskiego, Anny Dziedzic, dotyczący etyki przyjaźni. Kolejny referat, Doroty Sepczyńskiej, porównywał tak pojmowaną etykę przyjaźni do etyki troski, która kształtowała się w USA głównie w latach 90 XX wieku. Anna Borowicz skoncentrowała się m. in. na związkach etyki i socjologii Abramowskiego z filozofią życia. Tadeusz Koczanowicz porównał kooperatyzm ze „Wspólnotą, która nadchodzi”, współczesnego włoskiego filozofa, Giorgio Agambena. Michał Herer zajął się aktualnością i trafnością historyczną tekstu „Etyka a rewolucja”. Ostatni referat wygłosił, jeden z głównych organizatorów wydarzenia, Cezary Rudnicki koncentrując się na „prawie do próżnowania” i znaczeniu przyjemności zawartej w „Etyce a rewolucji”.

Po referatach odbył się panel dyskusyjny na których spółdzielcy z „Ogniwa” i „Marginesu” oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych próbowali odpowiedzieć na pytanie: Czy spółdzielczość powinna być politycznie zaangażowana? Jeśli tak, to w jakim stopniu? Konferencję skończył panel dyskusyjny „Kooperacja jako projekt modernizacyjny” prowadzony przez Bartłomieja Błesznowskiego, młodego badacza, który szczególnie przyczynił się ostatnimi czasy do popularyzacji historii spółdzielczości. Na tym panelu wystąpił znany polski socjolog, głównie z książki „Prześniona rewolucja”, Andrzej Leder, a także Aleksandra Bilewicz, badaczka historii spółdzielni „Społem” oraz Torsten Lorenz z Uniwersytetu w Leipzig, badacz  spółdzielni ukraińskich i wielkopolskich.

To ważna konferencja o tyle, że podkreśliła znaczenie teorii i praktyki spółdzielczej. Jest to przede wszystkim jedno z niewielu spotkań poświęconych myśli spółdzielczej. Idee spółdzielcze wymagają większej popularyzacji. Spółdzielnie nie mają sztywnych ram ideologicznych, mogą je tworzyć ludzie o bardzo różnych poglądach, którym wspólnym mianownikiem są postawy obywatelskie i solidarność.

źródło fotografii: Polona